植物分類著作電子叢書 (e-books)

 

 

新植物及新名稱

 (NEW TAXA & NEW NAMES)

(第一卷,volume one)

   應紹舜 (Shao-shun Ying)

 

 

植物分類著作電子叢書 (e-books)

 

新植物及新名稱

 (NEW TAXA & NEW NAMES)

(第一卷,volume one)

         應紹舜著/出版

      By:Shao-shun Ying

       (Emeritus Professor, National Taiwan University)

        http://homepage.ntu.edu.tw/~yingshao/

  系統號:198605,  ISBN:9789574363704

  台灣植物研究服務中心

RESEARCH CENTER OF FLORA OF TAIWAN

中華民國10712月31日出版

       31, December, 2018

自序 (Preface)

    科學隨著時間進展而有極大的突破,尤其是在網際網路方面進步得更為驚人 它從地方到全球範圍內幾百萬個私人的、學術界的、企業的和政府的網絡所構成,通過電子,無線和光纖網路技術等等一系列廣泛的技術聯繫在一起。而網際網路也是一場世紀革命,它包括了傳播革命、知識革命、通路革命、育樂革命、金融革命、生活革命。網際網路具有幾個重要的特性:

     . 網際網路是全球性的媒體。

     . 網際網路是二十四小時的即時性媒體。

     . 網際網路具有高度互動性。

     . 網際網路具多媒體的特性。

     . 網際網路的資料可檢索,也就是資料庫。

     一言以敝之網際網路就是「全球性及時互動多媒體資料庫」使得資訊的獲得極為容易而快速。

     網際網路對於平面出版業的衝擊是肯定的,而平面出版業將來的走向,將有一部份轉向無紙出版 事實上,世界潮流也逐漸走向此一趨勢無紙化閱讀時代是真的來了!無論現在的傳統紙質圖書銷售如何可觀,不管出版生態圈中從業人員如何理解和無為,無紙化閱讀都將成為未來的主流閱讀模式,這是時代發展的必然結果。紙質和螢幕閱讀載體的競爭,其實在網絡走進人們的生活就已經開始;便捷和經濟,螢幕閱讀載體的兩大競爭殺手鐧,隨著科學技術的不斷發展和提升,優勢已經逐漸顯示出來了。進而網絡出版市場展現出生機勃勃,活力四射的氣勢

     兩百年來,許多人將大英百科全書(Encyclopaedia Britannica)作為「知識份子」的圖騰,圖書館典藏的百科全書也是許多人資料佐證的依據。可是隨著時代的改變,資訊網路的發達,大英百科全書公司在 2012313日正式宣告不再出版紙版的大英百科全書了,而以網路版代替,使得要查尋大英百科全書的資料,可上網搜尋,反而是更為方便

    植物分類學研究成果的展現也越來越多走向無紙化的境地不僅書籍開始編成 e-books 的形式供研究者在線上閱讀 2013 Guido Braem 博士會同法國的 Guy Chiron-Voreppe 博士出版了 e-book 型式的《The Genus   Paphiopedilum 》 專誌一書讓不論研究這類蘭花的專家學者,或是業餘有興趣

                               -III-      

於栽培及育種的人士獲益良多。 其他有關植物分類研究成果展現利用 e-books 方式無紙化展現放在網路供有興趣者線上閱讀如雨後春筍地出現。而一些有名的有關於植物分類專刊及雜誌不堪印刷成本及紙張成本沈重的壓力也都開始選擇無紙化發行的方式。 如 JSTOR 系統為一數位 (網絡) 圖書館為學者 研究者及學生提供了七十五個研究主題約一千二百萬餘篇的期刊論文專書及Primary Sources 供科學界各部門研究者使用研讀。而在 Primary Sources 方面 其中包括全球植物資料庫 (Global Plants Database)在網路上提供了超過二百萬份高解析度的模式標本 (type specimens)供研究者線上檢視研究可見網際網路的功力及無遠弗屆的程度了。

     著者自民國九十八年 (2009) 八月一日自國立台灣大學森林暨資源系教授職退休後對植物分類的研究始終沒有間斷過初期只是為了健身每星期六 只要不是颱風天即使是下著小雨總要到山地森林裡走走爬爬山當然也照了許多植物的照片 台北近郊淺山大概都曾拜訪過。 高鐵及國五高速公路開始營運後使足跡也逐漸延伸到台灣各地 如坐早上六點三十分的高鐵到台中不過七點十八分到高雄也不到八點三十分然後再轉赴各地做採集研究十分方便。 國五則是往宜蘭方向從新北市的新店區搭乘六點四十往羅東的車子約於八時多便可到達往太平山或其他各地做採集研究也是很方便。 至於北部海岸由於交通方便坐捷運先到淡水然後坐公車到石門野柳金山一帶採集研究十分方便另一條路線則是坐捷運到南港再搭公車經高速公路到基隆的大武崙也是很方便。因此每個月大概都會跑一趙到處走走看看採集一些植物回來研究。

     植物分類是門基礎科學早期十六七世紀時是門顯學。但隨著科學越來越進步其他學門的科學如電子電機電工........ 等突飛猛進植物分類學變成一門冷僻的學門。原以為學的人也會越來越少然而事實郤不是這樣隨便舉個例子來看。 今年 (2018) 三月下旬著者到合歡山採集研究高山植物時 在武嶺約三千二百公尺的水濕地找到一種正在開白花很小的植物心中十分高興心想這麼早開花植物又小應該是新東西吧將其拍照採集後回家研究查對後原來是虎耳草科的大武猫眼草 (Chrysosplenium hebetatum Ohwi) 再上網一查網路上有一些照片及標本顯示其中有張標本幾乎是跟著者同一天到合歡山做採集研究工作的只是年份不同而已。 六月下旬著者再到合歡山拍黃花

                               -IV-   

三色菫 (Viola biflora Linn.) 及其他的高山植物時也碰到有個小女生由家人陪同在找黃花三色菫應該也是做這方面研究吧 由此看來,研究植物分類的人還是不少 而且有些後起之秀更是青出於藍而勝於藍做得有聲有色 至於合歡山自從劃歸太魯閣國家公園後知名度大增交通方便每到假日車流不斷數不清的人潮擁塞在昆陽武嶺合歡主峰合歡東峰石門山及克難關之間變成國民旅遊的好去處而合歡山從十二月到二月間賞雪三月至五月間高山杜鵑怒放 七月至十一月間各種高山植物競相開放出燦爛的花朵後 隨後又忙著結果實 到處花團錦簇處處結實累累真像是一個高山花園似的 書後的 nice pictures for Flora of Taiwan》這單元或可看出精彩的片斷當然這些照片並不限於高山植物 也包含其他地區的植物

     退休後並沒有休閒下來剛開始寫些有關植物森林及花卉的科普文章 投稿於《台灣花卉》《農業世界》等雜誌至今已將近十年了而且仍然會一直持續下去 著者另一奢好是研究海軍艦艇及人物歷史從在台灣大學森林暨資源系任教期間就向 《海軍學術》《全球防衛》《尖端科技》等雜誌寫些有關海軍艦艇歷史的文章 退休後也寫了一些海軍人物傳記的文章刊登於《傳記文學》雜誌上這是著者研究的另一面 目前在《傳記文學》雜誌上 有一篇關於 (煙台海軍學校歷史) 的文章正在連載中有興趣的讀者不妨到書店翻翻看

     另外著者也寫作了一些海軍艦艇歷史的專書 民國九十四年以後著者出版了一系列有關軍艦歷史的書籍及 e-books [怒海猛犬---江字號軍艦史] [陽泰永安上卷及下卷] (寫早期者老陽字號太字號永字號及安字號軍艦的歷史)[海上長城上卷中卷及下卷][寫海軍所有的陽字號軍艦史] [任重道遠---中美聯合中華民國海軍兩棲艦艇史上卷中卷及下卷]。 其中 《怒海猛犬---江字號軍艦史》及《[陽泰永安上卷》是紙本書籍外其他的則是 e-books 方式出版並出版光碟版這些書及光碟雖不算輰銷 但也行銷於台灣 大陸美國澳大利亞日本香港等地

     由此也引發了著者出版及發行《植物分類電子著作 e-book》的構想將著者這些年來爬山涉水奔跑於森林高地草原的一些新發現以 e-books 的方式呈現在讀者的面前因此才會有《新植物及新名稱 New Taxa and New Names》的出版本書出版的目的有下列數端:

     .將自己在野外採集一些新的 taxa (包括種亞種變種及品種)藉此

                             -V-  

書發表出來供其他研究者批評指教

     .訂正一些鑑定有錯誤的植物以新組合 (new combination) 的方式加

以重新發表以應實際需要

     .一些植物新的採集記錄如以前認為只有在蘭嶼才有的植物郤在台灣其他地方找到及採集到

    .或者有人認為著者發表不存在的植物而由其他研究者發現後著文發表出來著者也會在此引用以證明著者並沒有虛構植物

    .對一些屬 (genus) 進行訂正 (revision)

    .其他有關植物分類的事項

     本書然是 e-book 電子書,寫作當然完全在電腦上進行;寫作雖然十分艱辛,郤也自得其樂 因而本書從資料收集、文字敘述、 編排及電子檔成形上架,完全由著者一人獨自完成,絕無假手他人的,所花的時間及精力不可不謂多矣 俗語說 「敝掃自珍」,本書之作,雖不敢說是什麼「風雨名山」巨著,然而也確是自己一點一滴心血的累積的嘔心傑作呢

     ;書將以贈送方式分送各研究植物分類相關工作人員,也就是以 e-mail 方式電傳各有關植物分類研究者,只要著者能搜集到其 e-mail 當然國外的研究機構, 如英國的Kew Gardens、美國 Missouri Botanical Gardens..........中國大陸的昆明植物園、北京植物園、香港胡秀英標本館、嶺南大學植物園.......其他圖書館及重要的研究者,亦會以 e-mail 方式分送各方賢達。同時也歡迎收到此電子書者能轉寄給有興趣的研究者。  

     本書的準備工作十分充足,寫作也全力以赴;然而出版時間郤很匆促,編排上也有未盡如人意,錯字、白字也無法全部剔除;分類上也常有鑑定錯誤或分類觀念有跟人不盡相同等情事發生,還望讀者能隨時指出函告,作者感激不盡.                                             

                                            應紹舜

                                民國 107 (2018) 111日於台北市

 

《封面說明, Cover description

 石門百合生長於北海岸之懸崖上 其下開黃花為石板菜 大葉者為濱當歸

     (Lilium shimenianum  on the cliff at northern coastal of Taiwan)

                            -VI- 

                          

          (CONTENT)

自序………………………………………………………………………III-VI

1.台灣產百合科新天然雜交種-----石門百合……………………………001  

 (New Natural Hybrid, Lilium x shimenianum (Liliaceae) in Taiwan)

2.台灣產景天科費菜屬 (Phedimus) 之一新組合………………………004  

 (A New Combination of Genus Phedimus (Crassulaceae)  in Taiwan)

3.何氏梅蘭 (Chiloschista hoii  S.S. Ying  (蘭科) 重新被發現……… 011  

 (Chiloschista hoii S.S. Ying  (Orchidaceae)  is re-discovered in Taiwan)

4.台灣產蓼科蓼屬植物一新種-----合歡山蓼 …………………………014     

 (A  New Species of Genus Polygonum (Polygonaceae)  from

     Taiwan----Polygonum hohuanshanense  S.S. Ying)    

5. 台灣產紫草科厚殼樹屬一新種----冷水坑厚殼樹 (Ehretia

     lengshuikengensis  S.S. Ying) ……………………………………017   

 (A New Species of Genus Ehretia (Boraginaceae) from Taiwan ---- Ehretia

     lengshuikengensis  S.S. Ying)

6. 台灣產蝶形花科雞血藤屬 (Callerya)一新種----松崗雞血藤

      (Callerya  songgangensis  S.S. Ying)  …………………………022 

 (A New Species of Genus Callery (Fabaceae) from Taiwan ---- Callerya 

       songgangensis  S.S. Ying)        

7. 台灣產茜草科鴨舌癀屬 (Richardia)一新種----小油坑鴨舌癀

      (Richard  shaoyoukengensis  S.S. Ying)  ………………………027 

  (A New Species of Genus Richardia  (Rubiaceae) from Taiwan ----

         Richardia  shaoyoukengensis S.S. Ying)      

8. 台灣新近歸化的爵床科植物-----多變擬美花 (Pseuderanthemum

     variabile (R. Br. ) Radlk.)   ……………………………………032       

  Pseuderanthemum variabile (R. Br. ) Radlk. (Acanthaceae),  The

     Species New Naturalized in Taiwan.   

9. 台灣產紫草科盾果草 (Thyrocarpus)一新種----翠峰盾果草

      (Thyrocarpus cuifengensis  S.S. Ying)  …………………………039

                                    -VII- 

 

  (A New Species of Genus Thyrocarpus  (Boraginaceae) from Taiwan ----

         (Thyrocarpus cuifengensis  S.S. Ying)           

10. 台灣產唇形花科光風輪屬 (Clinopodium)一新種----翠峰光風輪

      (Clinopodium cuifengense  S.S. Ying)   ……………………………044

(A New Species of Genus Clinopodium  (Lamiaceae) from Taiwan ----

         (Clinopodium cuifengense  S.S. Ying)        

11. 台灣產玄參科溝酸漿 (Mimulus) , 尼泊爾溝酸漿學名之訂正及一新

 生態型品種之敘述----台灣溝酸漿 (Mimulus tenellus Bunge var. nepalensis

 (Benth.) P.C. Tsoong ex H.P. Yang  forma taiwaniana  S.S. Ying)  ………048   

Mimulus tenellus Bunge var. nepalensis (Benth.) P.C. Tsoong ex H.P. Yang is A   

 Correct name for Genus Mimulus and A Ecotype Forma  Mimulus tenellus

 Bunge var. nepalensis (Benth.) P.C. Tsoong ex H.P. Yang  forma taiwaniana  

 S.S. Ying is Described in Taiwan

12. 台灣產桔梗科沙參 (Adenophora) 屬之訂正  ……………………061

 A Revision to the Genus Adenophora (Campanulaceae)  of  Taiwan

               Adenophora Fisch

13. 台灣產桔梗科蘭花參屬 (Wahlenbergia)一新種----台灣蘭花參

      (Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Ying)  ……………………………073    

 (A New Species of Genus Wahlenbergia (Campanulaceae) from Taiwan ----

         (Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Ying )        

14. 台灣產防己科木防己屬 (Cocculus)一新種----台灣木防己

      (Cocculus taiwanianus  S.S. Ying) …………………………………077     

 (A New Species of Genus Cocculus (Menispermaceae) from Taiwan ----

         (Cocculus taiwanianus  S.S. Ying )       

15.台灣產三色菫科戟葉三色菫 (Viola betonicifolia) 一新變種----細紋

    三色菫 (Viola betonicifolia Sm.var.yuanfengia  S.S. Ying) …………082

 (A New Variety of Viola betonicifolia Sm. (Violaceae) from

     Taiwan ---- (Viola betonicifolia Sm.var.yuanfengia  S.S. Ying)      

16.南投三色菫 (Viola nantouensis  S.S. Ying)  (三色菫科) 重新被發

    ………………………………………………………………………085

                              -VIII- 

   (Viola nantouensis S. S. Ying (Violaceae)  is re-discovered in Taiwan)

17. 台灣產鼠鞠草屬 (Gnaphalium)  (菊科) 學名之訂正 ………………090      

  (To Correct the Scientific Names of Genus Gnaphalium (Asteraceae) in Taiwan

18. 台灣產黃苑屬 (Senecio)  (菊科) 幾個新組合………………………102     

  (Some New Combinations of Genus Senecio (Asteraceae) in Taiwan )

19. 台灣產蟛蜞菊屬 (Wedelia)  (菊科) 學名之訂正……………………106       

  (To Correct the Scientific Names of Genus Wedelia (Asteraceae) in Taiwan )

20.台灣新近歸化的菊科植物-----菊薯 (Smallanthus sonchifolia 

     (Poeppig) H. Robinson) ………………………………………………113   Smallanthus sonchifolia (Poeppig) H. Robinson (Asteraceae),  The

     Species is New Naturalized in Taiwan.   

Nice Pictures for Flora of Taiwan ............................................................119    

      

               Liparis nigra Seidenf. in the wild   -IX- 

1.台灣產百合科新天然雜交種-----石門百合  

 (New Natural Hybrid, Lilium x shimenianum (Liliaceae) in Taiwan)

Lilium x shimenianum  S.S. Ying, hyb. nov. 石門百合

    TYPE:TAIWAN. Hsinpei county, Shimen District, Shimen (石門) 30m alt. S. S. Ying, s.n. April 28, 2018. (holotype, NTUF).

     Latin Diagnosis: Hybida naturalis  Lilium formosanum et L. longiflorum var. scabrum Caulis scandens Folia lanceolata 12-15cm longa 5-8 mm lataapice acuminataapice acuminata nervis 3 subtus distinctis Flores ad apicem caulium 1-5-fasciculati in racemis segmemta  6 interiora quam exterioribus leviter angustiora

oblongo-lanceolata 6-9 cm longa 1.5-2.5 cm lataapice acuminata stamina  6 erectaOvarium cylindricum       

    Morphology: Perennial herbs Stem erect to ascending 1.5-2 m highglabrous Leaves  alternate lanceolate to broad-lanceolate 12-15 cm long 5-8 mm wide acuminate at apex amplexicaul at base 3-nerved raised on beneathglabrous Flowers 1 to 5 on the top of the stemracemosewhite tinged with some purple strips without and pure white within perianth-segments 6 in two seriesthe inner ones somewhat narrower than the outer ones oblong-lanceolate 6-9 cm long1.5-2.5 cm wide, stamens 6 anthers yellow about 1.5 cm longfilaments slenderpale green ovary cylindrical about 1-2.5 cm longglabrousFruit a capsule6-9 cm longdehiscent when mature seeds numerousbrownish with winged

     多年生草本具有鱗莖莖直立或斜上昇 1.5-2 公尺光滑無毛茸葉多數互生披針形至闊披針形12-15 公分5-8 公厘先端漸尖, 基部抱莖主脈三條於葉背隆起全緣光滑無毛茸 花大形1-5 枚生長於莖的先端呈總狀花序排列外面白色而帶有酒紅色的條紋裡面則為純白色花被片6 枚排成二列外列者較內列略寬長橢圓狀披針形6-9 公分1.5-2.5 公分先端漸尖略反捲 雄蕊六枚黃色長約1.5 公分 花絲細長淡綠

子房圓柱形1-2.5 公分光滑無毛茸蒴果成熟時開裂6-9 公分

                          -1-    

                 石門百合群聚於北海岸之懸崖上

     (Lilium shimenianum  on the cliff at northern coastal of Taiwan)

                                              

             當地居民栽植石門百合當做為觀賞植物

     (Lilium shimenianum  were planted as a oramental herb by local people)

                          -2- 

 

     石門百合 (PLilium x shimenianum S.S. Ying) 開裂的蒴果

    石門百合 (PLilium x shimenianum S.S. Ying) 十二月間新葉已長出

                           -3- 

               石門百合的葉片與台灣百合不同    

       (The leaves of Lilium shimenianum are much different from those 

                      of Lilum formosanum)  

種子多數,長4-5公厘, 2-3 公厘, 褐色邊緣有翼

     為台灣百合 (Lilium formosanum) 與糙莖百合 (Lilium longiflorum var. scabrum) 經自然狀態下雜交而形成的雜交新種花近似台灣百合而植株則近似糙莖百合僅生長於北部海岸約石門至金山一帶之峭壁上附近民眾亦有栽植於庭園內以供觀賞 當地的園藝業者則將其馴化及矮化並調節花期 (八月間仍在開花)培育成園藝品種在台北市建南花市上出售

 

2.台灣產景天科費菜屬 (Phedimus) 之一新組合      

 (A New Combination of Genus Phedimus (Crassuliacea)  in Taiwan)

     1913年東京大學植物系早田文藏教授發表景天科佛甲草屬一新植物命名為Sedum subcapitatum Hayata 於其著名的著作 《台灣植物圖譜, Icones Plantarum Formosanum》第三卷 122頁上 1977年劉棠瑞及鐘年鈞在《台灣植物誌,Flora of

                            -4-

Taiwan 》第三卷21-22 頁上曾加以引用並將中名命名為火焰草 不過在同年 (1977) 日本學者大埸秀章在做景天科 Sedum telephium 及其相關種類研究時Sedum subcapitatum Hayata 新組合納入八寶草屬 Hylotelephium 是為 Hylotelephium subcapitatum (Hayata) Ohba 發表於《日本植物雜誌, Bot. Mag. Tokyo》第九十卷30 頁上 1993 年出版的 《台灣植物誌,Flora of Taiwan, 第二版》第三卷黃增泉及Tang Wei-Shin (抱歉不知其中名為何)在寫作台灣景天科植物時 曾加以引用發表於該書第11 並將中名改為穗花八寶 從此以後 有關本種皆使用此一學名及中名 一直到現在都是如此 (至少在網路上)

     八寶草屬 Hylotelephium H. Ohba 為大場秀章於同一論文所成立的新屬其主要的特徵為多年生草本具有數條至多數花莖基生葉不是呈叢生狀花序呈頂生群生的聚繖花序 (terminal group of cymes) 通常寬度大於長度 (usually broader than long)有時在遠端葉片之軸上有一附加的聚繖花序 (引用自《中國植物誌Flora of China網路版》有關景天科植物之檢索表) 在網路上亦有一些有關此種植物的圖片顯示其特性特在此引用

 

Sedum spectabile - blossom top (aka).jpg 

          Hylotelephium spectabile 取材自wiki pedia

                          -5-

「八寶」的圖片搜尋結果         Hylotelephium erythrostictum取材自wiki pedia

 

     2000年由楊遠波等編著的 《台灣維管束植物簡誌》第三卷 9 頁論述到景天科植物時已將 Sedum subcapitatum  Hayata 列為正名 (correct name) 並將 Hylotelephium subcapitatum (Hayata) Ohba 列為異名

費菜屬 (Phedimus Rafinesque) 則是由法國植物學家 Constantine Samuel Rafinesque (17831840) 1817 年創立的新屬發表於American monthly magazine and critical review》第一卷第六期 438-439 頁上 其特徵如下

多年生草本根莖粗厚莖單生或有分枝直立或斜上昇光滑無毛茸或少數種類有毛茸 葉互生或對生有葉柄或無柄葉片扁平葉緣有鋸齒或粗鋸齒花序頂生呈聚繖花序排列 有時有三條主分枝無苞片花多數至少數 無柄或近似如此兩性多為5- 萼片基部合生肉質花瓣於授粉後略展開雄蕊 10 枚多排成二列蜜腺鱗片 (nectar scale) 全緣或頂端凹 心皮圓柱形有毛茸或光滑無毛茸花柱短果實為蓇葖果種子多數

約有20 種左右 主分佈於歐洲及亞洲台灣產一種 

                           -6-

    這裡特在網際網路上選擇幾張有關本屬植物的照片,供讀者參考  

 

Sedum aizoon var floribundum1.jpg

 生長於俄羅斯 蒙古日本, 韓國及中國大陸的Phedimus aizoon    

 

                生長於高加索的Phedimus spurius

                           -7-

     生長於伊朗北部及土耳其東部的Phedimus stoloniferus

   

生長於伊朗北部及土耳其東部的Phedimus stoloniferus 正在開花

                         -8-

因此著者特將台灣產的 Sedum subcapitatum Hayata 新組合在費菜屬 (Phedimus Rafinesque) 名下是為

 

Phedimus  subcapitatum (Hayata) S. S. Yingcomb. nov.  台灣費菜火焰草

   Sedum subcapitatum Hayata, Icon. Pl. Form. 3:112 (1913).

   Hylotelephium subcapitatum (Hayata) Ohba in Bot. Mag. Tokyo 90:52 (1977), syn. nov.

     這裡著者也放幾張在合歡山拍到的台灣費菜的照片供讀者參考

 

       

          421 日拍攝於合歡山台灣費菜剛長出新葉

 

 

 

 

 

 

                            -9-

           630 日拍攝於合歡山台灣費菜花已經謝了

               728 日拍攝於合歡山台灣費菜蒴果快要成熟

 

                             -10-

     

             生長於高加索的Phedimus spurius 的枝葉

 

3.何氏梅蘭 (Chiloschista hoii  S.S. Ying  (蘭科) 重新被發現      

 (Chiloschista hoii S.S. Ying  (Orchidaceae)  is re-discovered in Taiwan)  

     何氏梅蘭 (Chiloschista hoii S. S. Ying) 係由著者於1987年發表於《台灣大學實驗林研究報告季刊Quart. Journ. Forest. Nat. Taiwan Univ.》第一卷第一期89頁上後在拙作《台灣蘭科植物彩色圖鑑第二卷》及《台灣蘭科植物彩色圖誌第一卷》上均曾加以引用 惟發表多年均未曾有有人再採集到直到今年三月間 著者在 《台灣蘭花》期刊第27,民國1069 月秋季刊, 見到孫銘鴻的論文 淺論台灣原生無葉附生蘭類蘭科植物」(見該刊12頁至21 ) 才又確認本種在台灣再次被發現 現將該論文中有關本種的論述臚列如下以供讀者參考  

     台灣原生蘭科植物中無葉附生蘭有二個屬分別為 (Chiloschista) 大蜘蛛蘭屬及 (Taeniophyllum) 小蜘蛛蘭屬(帶葉蘭屬) 大蜘蛛蘭屬(Chiloschista) 約有16種左右 廣泛分佈於東南亞 (7) (8) (9) (10) (11) 及中國大陸雲南四川一帶中國稱之為「異形蘭」(12)

                            -11-

灣產三種第一種為大蜘蛛蘭 (Chiloschista segawai) (13)大蜘蛛蘭為

台灣特有種分佈於全島中低海拔山區尤其喜歡附生在靠近山澗溪谷大樹枝條上為三種中最常見者 大蜘蛛蘭莖軸極短 根綠色甚為發達沿著枝條伸長往往將整個枝條包覆滿的筆者曾見過根系最長者竟可達50 公分此外 它的花莖細長被有纖毛總狀花序開成串小花花徑約1 公分由於花形似梅花般圓潤故又稱為「梅蘭」大蜘蛛蘭的花頗具觀賞價值特別是它的花期相當久可長達十天以上開花時由第一朵至最後一朵均完全盛開整齊地排列於下垂的花梗上加上鮮艷亮麗的花色真是賞心悅目 第二種為寬囊大蜘蛛蘭 (Chiloschista parishii Seidenf.) (14)

 

             何氏梅蘭 (Chiloschista hoii S. S. Ying)

 

     寬囊大蜘蛛蘭為2009年發現的新種因發現地點在屏東縣三地門德文村 故又名德文大蜘蛛蘭此外值得一提的是 筆者早在1998 年與同事前往三地門德文村旅遊時就已經見過本種當時在德文村天鵝湖農莊後方瀑布旁大樹下發現掉落的枯枝上有數棵大蜘蛛蘭同時在枝條上也混生著台灣風蘭

                           -12-

(Thrixspermum formosanum) 及大腳筒蘭 (Eria ovata) 經筆者拾回重新種植於

次年開花發現花與大蜘蛛蘭約黃綠花不同不但具有更寬大的囊狀唇瓣花瓣近柱頭位置上更是佈滿了美麗的褐色斑點(15) 但因植株構造與大蜘蛛蘭幾乎一模一樣當時還以為只是南北產地差異造成故並未十分在意直到

 

         何氏梅蘭 (Chiloschista hoii S. S. Ying)  (翻拍自台灣蘭花雜誌)

 

後來於網路上看到發表文獻才知是新種 最後一種是是何氏梅蘭(Chiloschista hoii) (16) 本種植株形態與前二種幾乎相同但根略帶淡紅色澤則與前二者青綠色根系大異其趣 本種花色十分艷麗 深咖啡色花邊緣有一圈淡黃色覆輪(17) 十分具觀賞價值 本種與東南亞產之另一品種 (Chiloschista lunifera) 頗為相似但細分仍可發現二者花部略有不同本種發現者為台灣野生蘭名家何富順先生由應紹舜教授於 1987年發表目前惟一的圖鑑資料亦僅見於應紹舜教授所著「台灣蘭科植物彩色圖鑑第二卷」,資料上載明生長於中部

                            -13-

山區 800-1500 公尺處 只是至今這數十年來再無任何野外目擊及發現記錄

讓筆者對於本種是否真實存在曾抱有高度懷疑 直到2009 年筆者於中部山區登山時偶然於一株倒木上發現十餘株帶花梗的大蜘蛛蘭但因發現時間太晚 故有不少已腐爛死亡經搶救回家後僅數株成活沒想到開花後竟發現這數株劫後餘生傢伙居然是何氏梅蘭筆者猜想這應該算是另類非官方首次發現記錄吧

 

4.台灣產蓼科蓼屬 (Polygonum) 植物一新種-----合歡山蓼 (Polygonum hohuanshanense  S.S. Ying)                                                           

(A  New Species of Genus Polygonum (Polygonaceae)  from Taiwan ----(Polygonum hohuanshanense  S.S. Ying)                            

Polygonum  hohuanshanense  S.S. Yingsp. nov.  合歡山蓼     

     TYPE:TAIWAN. Nantou countyRenai Township (仁愛鄉) Hohuanshan (合歡山) 3230 m alt. S. S. Yings.n. July 28, 2017(holotype, NTUF)

 

    Latin Diagnosis:  Herba prostratuscaulis 12-18 cm longa 2-3 mm diametropurpureo-rubida glabraFolia alternaovato-triangularis8-12 mm longa4-6 mm lataapice acuminata basi subcordatamargine integerrima surpa nitido-viridissubtus pallidoracosta supra impressa subtus elevatavenis inconspicuamutraque pagine glabratis petiolis circ 2-4mm longis glabrisvagina brevaglabra.

     Flores pauce3-5 caulis apexo fasciculatis albusminutius2-3 mm in diametro pedellis bravis ca 1mm longaglabris segmenta perianthii 4-51-1.5mm longaapice obtusa stamina 4-5includentis filamentis bravtis stylo apexo 2-lobatoovarium rotundeglabrum

     Morphology: Prostrate herbsstem fascicle12-18 cm long 2-3 mm in diameterpurplish red in colorglabrousno branchlet Leaves simplealternateovate-triangular 8-12 mm long 4-6 mm wide at base acuminate at apex somewhat cordate at base

                            -14-

 

            合歡山蓼 (Polygonium hohuanshanense S.S. Ying) 植株

    

         合歡山蓼 (Polygonium hohuanshanense S.S. Ying) 開花於莖先端    

                         -15-

合歡山蓼 (Polygonium hohuanshanense S.S. Ying) 的模式標本 (Holotype)

 

entire glossy green surfacepale green beneath midrib impressed on surface and raise on the beneathlateral veins inconspicuousglabrous on both surfaces Petioles about 2-4 mm long glabrous sheaths short  3-4 mm longglabrous.

     Flowers few3-5 fascicled on the top of stemwhiteminute2-3 mm in diameter

                          -16-

when open pedicels short about 1 mm long glabrous perianth-segments 4-5  1-1.5 mm longobtuse at apex stamens 4-5includedfilaments shortstyle 2-clefted at apex includedovary smoothglabrous.

     The holotype was collected by the author on the way from Wu-ling (武嶺) to Song-syue Lodge (松雪樓) Hohuanshan (合歡山)Somewhat rare 

     偃臥狀草本莖多數叢生匍匐於地面12-18 公分2-3 公厘 紫紅色光滑無毛茸多不具分枝 葉為單葉互生卵狀三角形8-12 公厘 基部最寬處4-6 公厘先端漸尖基部略呈心形全緣表面呈有光澤綠色背面淡綠色中肋於表面凹下而於背面隆起側脈不明顯表裡兩面皆光滑無毛茸葉柄短長2-4 公厘光滑無毛茸葉鞘短,長 3-4 公厘光滑無毛茸

      花少數3-6 枚著生於莖的先端白色甚小開放時徑2-3 公厘 花柄甚短長約1 公厘光滑無毛茸花被片4-5 1-1.5 公厘先端略鈍 雄蕊 4-5 花絲甚短不伸出在外花柱先端二裂不伸出在外子房平滑 無毛茸

    模式標本採集於合歡山武嶺至松雪樓間惟數量甚稀少不多見為台灣蓼屬植物分佈海拔高度最高開花最少多於7-8月間開花植株最小的植物

 

5. 台灣產紫草科厚殼樹屬 (Ehretia)一新種----冷水坑厚殼樹 (Ehretia

     lengshuikengensis  S.S. Ying)               

 (A New Species of Genus Ehretia (Boraginaceae) from Taiwan ---- Ehretia

     lengshuikengensis  S.S. Ying)

Ehretia lengshuikengensis  S.S. Yingsp. nov.  冷水坑厚殼樹    

     TYPE:TAIWAN. Taipei CityPeitou District (北投區) Lengshuikeng(

水坑)  ca.700 m alt. S. S. Yings.n. Aug 04, 2018(holotype, NTUF)

Latin Diagnosis: Arbortruncus breviuserectusversus apicem ramosus Rami recti vel ascendi glabriFolia lanceolata vel lato-lanceolata 6-12 cm longa 3-4 cm lata apice acuminata basi atteuatacoriaceo-tenuitero -carnemcostis supra impresso                              

                           -17-

       冷水坑厚殼樹 (Ehretia lengshuikengensis S.S. Ying) 樹形

 

    subtus elevatisveins lateralibus primariis utroque latere costae 4-5 in supra impresso subtus elevatis utrinque glabramargine integerrimaPetiolis 1.5-2.5 cm longisglabris 

    Flora multi5-6 mm in diametroviolaceo cymae terminales, floribus ad apicem pedunculorum 3-5 dispoditis pedicellis bravis3-5 mm longisglabriscalyx 2-3 mm in diametroviridusglabraapice 5-lobatolobis minutisCorolla campanulata8-11 mm longa 7-9 mm in diametro apice 5-lobatalobis ovatisapice obtusaStamina 5ad medium tubi affixa longo exserta filamentis gracilis1.2-1.5 cm longisantheris didymisOvarium rotundatum vel ovoideumglabrum stylo filiformiprupureo-rubro  apice 2-lobato lobis linearis2-3mm longis apex viridisstigatosis

     The species is character by its lavender flowersminute calyx with 5 toothed at apexand widely camapnulated corolla 

      Morphology: Medium-sized treetrunk straightshort branchlets numerous slendererect or ascendingglabrous Leaves alternatesome at the apex of branchlet

                              -18-   

 

     冷水坑厚殼樹 (Ehretia lengshuikengensis S.S. Ying) 花不是同時開放

 

冷水坑厚殼樹 (Ehretia lengshuikengensis S.S. Ying) 花易被昆蟲嚼食稀見完整的花     

                                 -19-

near to opposite purplish red in color in new leavesand then turn to green laterlanceolate to broad-lanceolate 6-12 cm long3-4 cm wideacuminate at apexnarrowed at base coriaceous to thin fleshy midrib impressed on surface and raised on beneathlateral veins 4-5 per side impressed on surface and raised on beneathglabrousentire petioles 1.5-2.5 cm longglabrous

    

   或許是昆蟲嚼食關係冷水坑厚殼樹 (Ehretia lengshuikengensis S.S. Ying)

                     結實率甚低                                                           

 

     Flowers manylavender 5-6 mm in diameter when openedon terminal cymose  3-5 flowered on each branchletPedicels short3-5 mm longglabrouscalyx short2-3 mm in diametergreenglabrous 5-toothed at apex the lobes minute Corolla widely campanulate 8-11 mm long7-9 mm in diameter 5-lobed at apexlobes ovate

obtuse at apex Stamens 5exserted to the corolla filament slender1.2-1.5cm long anthers 2-celledbasal Ovary round to ovoid small glabrous Style slender purplish redsomewhat exserted to the corolla 2-lobed at apex the lobes linear2-3

mm longgreen stigma at apex

                           -20-

   

  冷水坑厚殼樹 (Ehretia lengshuikengensis S.S. Ying) 之模式標本 (Holotype)

 

     中喬木樹幹粗短, 高可達5 公尺枝條繁多細長直立或斜上升光滑無毛茸 葉互生枝條先端有時會近似對生新葉剛長出時呈紫紅色後逐漸轉變呈綠色披針形至闊披針形6-12 公分3-4 公分先端漸尖基漸狹革質至亞肉質中肋於表面凹下而於背面隆起側脈每邊4-5 不對

                         -21-

表面凹下而於背面隆起表裡兩面皆光滑無毛茸全緣葉柄長1.5-2.5 公分光滑無毛茸.

     花多數,淡紫色開放時徑約 5-6 公厘較不能同時開放呈頂生的聚繖花序排列 花序長 5-7 公分綠色無毛茸小枝上常有花 3- 5 花柄短3-5 公厘光滑無毛茸 花萼小徑約2-3 公厘綠色光滑無毛茸先端

5 齒裂 裂片甚微小 花冠闊鐘形8-11 公厘徑約7-9 公厘先端五裂 裂片略呈卵形先端鈍 雄蕊 5 伸出於花冠外花絲細長1.2-1.5 公分花藥 2基生子房圓形或卵形甚小光滑無毛茸; 花柱細長略伸出於花冠外紫紅色先端淺二裂 裂片線形2-3 公厘先端有綠色的柱頭

     本種著者在陽明山國家公園冷水坑遊憩區附近森林採集到數量甚為稀少, 值得加以保護花期八月至九月間.

 

6. 台灣產豆科雞血藤 (Callerya)一新種----松崗雞血藤

      (Callerya  songgangensis  S.S. Ying)

 (A New Species of Genus Callery (Fabaceae) from Taiwan ---- Callerya 

       songgangensis  S.S. Ying)        

Callery songgangensis  S.S. Yingsp. nov.  松崗雞血藤

     TYPE:TAIWAN. Nantou countyRenai Township (仁愛鄉) Meifen g(梅峰) to Songgang (松崗)  2070 m alt. S. S. Yings.n. August 3, 2018(holotype, NTUF)

                       

   Latin Diagnosis:Scandens, Rami viridi, 2-3 mm longis, glabrais. Folia impari-pinnata, alternata, 12-17 cm longa, 7-foliolata, foliolo terminali, maximumi; foliolis lateralibus minoris, ovatis, 5-8 cm longis, 2.5-4.5 cm latis, apice acuta, basi rotundati, chartaceoi, supra viridi subtus pallo viridi; costis utraque pagine elevatis, venis lateralibus utroque latere 3-4 supra impresso subtus elevatis; margino integro utroquo pagino glabro; petilios ad foliolis terminali 1-2 cm longis; petiolis ad lateralibus foliolis 2-4 mm longis, glabris. 

     Flores multis, 2-3 cm in diametro; racemi axillares, 5-20 cm longis, ad nodos 3-5

                        -22-

 

fasciculatis; pedicellis bravis, 2-4 mm longis, glabris; calyx tubulatis  3-5 mm longis, apice , ; Vexillum cucullium, 1-1.5cm longum, 9-12mm latum, flavo-viridum vel roseo- interium, apice apiculata. laminis 2, basi columna ad flavo-virida,4-6 mmlonga, 2-3 mm lata, apice facies auricularis ad roseis, 3-4 mmlonga, 5-6 mm lata, glabris. Carinae 2, navicultriformes alis, 7-9 mm longae, 4-6 mm latae, flavo-viridae, apice obtusa. Stamina

diadelpha (9+1), filamentis linearibus, glabris; antheris 2-cello; ovarium cylindratis, glabris.   

 

 松崗雞血藤 (Callery songgangensis S.S. Ying) 花序及花盛開時, 粉紅色是翼瓣   

 

    Morphology: Climbers, stem twining, green, 2-3 mm in diameter, glabrous. Leaves pinnate, alternate, 12-17 cm long, with 7-leaved. the terminal leaflet largest, single, the other ones opposite, smaller, ovate, 5-8 cm long, 2.5-4.5 cm wide, acute at apex, rounded at base, chartaceous, lustrous green surface, pale green beneath. midrib raised on both surfaces, lateral veins 3-4 per side, impressed on surface and raised on beneath, entire, glabrous on both surfaces  The petioles of terminal leaflet 1-2 cm long, the lateral leaflets

                        -23-

ones 2-4 mm long, all glabrous.

     Flowers many, 2-3 cm in diameter when opened, in an axillary racemose; the inflorescence extend horizontal or somewhat drooping, green , glabrous, 5-20 cm long; some nodules on the inflorescence, each nodules verticillated arranged 3-5 -flowered ,   

pedicels short, 2-4 mm long, glabrous; calyx tubular, 3-5 mm long, truncate at apex or nearly so, glabrous. Standard largest, hood-like, spreading, yellowish green or tinged with

pink inside, 1-1.5 cm long, 9-12 mm wide, apiculate at apex, glabrous; wings 2, column-liked and yellowish green in color at base, ear-like and pink in color at apex, glabrous; keels 2, small boat-like, yellowish green, obtuse at apex, glabrous; Stemens 9+1, filaments slender, glabrous, anthers 2-celled, basal; ovary cylindrical, glabrous, style slender, stigma head-like.

     The species is charactered by its wings which column-liked and yellowish green in color at base, ear-like and pink in color at apex and hood-like standard. the holotype was collected by the author on the way from Mei-feng (梅峰) to Songgand (松崗), Hohuanshan (合歡山), on forest edge, somewhat rare.

 

      松崗雞血藤 (Callery songgangensis S.S. Ying) 的一回羽狀複葉

                              -24-

    

     松崗雞血藤 (Callery songgangensis S.S. Ying) 的模式標本 (Holotype)

 

藤本, 莖緾繞性, 綠色, 徑約2-3公厘, 光滑無毛茸. 葉為一回羽狀複葉,

                           -25-

, 12-17公分, 具小葉七枚; 頂生小葉單生, 最大, 其他小葉對生, 較小, 卵形, 5-8公分, 2.5-4.5公分, 先端銳尖, 基部圓鈍, 紙質, 表面呈有光澤綠色, 背面淡綠色, 中肋於表面及背面皆隆起, 側脈每邊3-4 , 不對稱, 於表面凹下而於背面隆起, 全緣, 表裡兩面皆光滑無毛茸. 頂生小葉柄T較長, 1-2

公分, 側生小葉葉柄甚短, 2-4 公厘, 皆光滑無毛茸.

 

      松崗雞血藤 (Callery songgangensis S.S. Ying) 開花植株

 

花多數, 開展時徑可達2-3 公分, 呈腋生的總狀花序排列, 花序平直伸展, 綠色, 光滑無毛茸, 長短不一, 最長者可達20 公分, 短者亦有 5-7 公分者; 花序上具結節, 每一結節常具有輪狀生長之花3-5 , 花柄短, 2-4 公厘, 光滑無毛茸; 花萼筒狀, 3-5 公厘, 先端截斷狀或近似如此, 光滑無毛茸; 旗瓣最大, 兜狀或頭巾狀, 開展, 黃綠色或內面稍帶粉紅色, 1-1.5 公分, 9-12 公厘, 先端有尖突, 光滑無毛茸; 翼瓣二枚, 基部呈圓柱狀, 先端開展呈耳狀, 基部黃綠色, 先端粉紅色, 光滑無毛茸; 龍骨瓣二枚, 略呈舟形,, 黃綠色, 先端鈍, 光滑無毛茸, 雄蕊為9+1, 花絲細長, 光滑無毛茸; 花藥二室, 基生; 子房圓柱形, 光滑無毛茸; 花柱細長, 柱頭頭狀. 

                       -26-

7. 台灣產茜草科鴨舌癀 (Richardia)一新種----小油坑鴨舌癀

      (Richard  shaoyoukengensis  S.S. Ying) 

 (A New Species of Genus Richardia  (Rubiaceae) from Taiwan ----

         Richardia  shaoyoukengensis S.S. Ying)         

 Richardia shaoyoukengensis  S.S. Yingsp. nov.  小油坑鴨舌癀     

     TYPE:TAIWAN. Taipei CityPeitou District (北投區)on the way  from Chingtiengang(擎天崗) to Shaoyoukeng(小油坑)  ca. 750 m alt. S. S. Yings.n. August 26, 2018(holotype, NTUF)

 

      小油坑鴨舌癀 (Richardia shaoyoukengensis S.S. Ying) 植株群生

                                                                                                                 

     Latin Diagnosis:Herba perenniscaulis prostratusramis prolongo4-stricto50-70 cm longisvillosisFolia rotundata vel ovato-rotundata3-4.5cm longa1.8-2.8 cm lata

                          -27-

apice acutabasi cuneatis supra viridi subtus pallo viridicostis impresso subtus elevatis venis lateralibus utroque latere 3-4 supra impresso subtus elevatismargino integro chartaceoPetiolis 4-6 mm longispubescnetis

       Flores 15-20 capitulatialba4-6 mm in diametropedunculis capitulorum

                

     小油坑鴨舌癀 (Richardia shaoyoukengensis S.S. Ying) 植株近照

 

gracillimis 3-9 cm longispubescnetisbasi 4-bractetisbracteis decussatiscalyx late campanulatusapice 5-6 lobatolobis ovato-triangularibus3-6 mm longis basi 3-4 mm latisapice acuminatisvel latiro hirsutainterlim glabrum corolla campanulata 4-6 mm longa 4-5 mm lata apice 5-6 lobatoglabro lobis triangularibus1-1.5 mm longis apice obtusa stamina 5-6ad corollis affixabrevifilamentis gracilis antheris  2-loculare ovarium inferiusovoideumhirsutum2-2. 5 mm in diametrostylo bravo columnari glabroalbro stigmato 3punctiformi

     Morphology:Perennial herbs stem prostratemuch- branchedbranches elongate somewhat 4-striated50-70 cm long villose branchlets slender prostrate or

                            -28-

ascending villose Leaves simpleoppositeorbicular to ovate-orbicular3-4.5 cm long1.8-2.8 cm wideacute at apex, narrowed at baselustrous green surfacepale green

                         

 小油坑鴨舌癀 (Richardia shaoyoukengensis S.S. Ying) 之模式標本 (Holotype)

 

                        -29-

beneath midrib impressed surface and raised beneathlateral veins 3-4 per side impressed surface and raised beneathglabrousentirechartaceous Petioles 4-8 mm

long pubescent

 

   巴西鴨舌癀 (Richardia brasiliensis Gomes) 開花的植株 (取材自網路)

 

Flowers many (about 15-20 in a head)smallnot opened simultaneouslywhite 4-6 mm in diameter when open arranged in a headthe inflorescent produced from axils

of branches and leaf3-9 cm long somewhat erect or ascendingpubescent4 bracts  subtend the head at base and fused with it 2 bracts larger and 2 bracts smalldecussate the larger ones 2-3 cm long1.5-2.2 cm wideapiculate at apextruncate at baseglabrous the smaller ones 1-1.5 cm long6-9 mm wide apiculate at apex nearly truncate at base glabrous calyx widely campanulatespreading5-6 lobed at apex lobes ovate-triangular3-6 mm long 3-4 mm wide at baseacuminate at apexhirsute without and glabrous within corolla campanulate 4-6 mm long4-5 mm wide5-6

                           -30-     

lobed at apexglabrous the lobes triangular1-1.5 mm longobtuse at apex stamens 5-6 short attached on the corolla included filaments slenderanthers 2-celled ovary ovoidhirsute 2-2.5 mm in diameter style column-likeglabrouswhite stigma 3drop-like

     The species is near to Richardia brasiliensis Gomesbut differs from it by glabrous bractsincluded stanems and not widely opened  flowers  

 

     巴西鴨舌癀 (Richardia brasiliensis Gomes) 花的特寫 (取材自網路)

 

     多年生草本莖平臥地面生長常蔓延呈一小團集 略帶四方形長可達50-70 公分具有多數分枝具有柔毛小枝細長平臥或略斜上昇狀具有柔毛 葉對生圓形至卵圓形 3-4.5 公分1.8-2.8 公分先端銳尖基部

                             -31-

漸狹表面呈有光澤綠色背面淡綠色中肋於表面凹下而於背面隆起側脈每邊3-4 亦於表面凹下而於背面隆起光滑無毛茸全緣紙質葉柄長4-8 公厘具有柔毛     

        花多數 (每一頭狀花序有花15-25 ) 較小不同時開放白色開放時徑約4-6 公厘 呈頭狀花序排列花序梗多抽自於小枝交叉處亦有自葉腋長出長短不一3-9 公分略呈直立或斜上升狀具有柔毛花序基部有苞片

四枚襯托苞片二枚大的二枚小的呈十字對生且與頭狀花序合無法分離圓形或卵圓形大的苞片長2-3 公分1.5-2.2 公分先端有尖突基部近似截斷狀光滑無毛茸小的苞片長1-1,5 公分6-9 公厘先端有尖突 基部近似截斷狀光滑無毛茸 花萼闊鐘形擴展先端有裂片五至六枚裂片卵狀三角形3-6公厘基部寬3-4 公厘先端漸尖外面有粗毛內面則光滑無毛茸花冠鐘形4-6 公厘4-5 公厘先端有裂片5-6 光滑無毛茸裂片三角形先端銳尖雄蕊 5-6 著生於花冠上不伸出於花冠外 花絲細花藥二室子房下位卵形有粗毛2-2.5 公厘 花柱短 柱狀 光滑無毛茸白色柱頭三枚點滴狀  

 

8. 台灣新近歸化的爵床科植物-----多變擬美花 (Pseuderanthemum

     variabile (R. Br. ) Radlk.)    

  Pseuderanthemum variabile (R. Br. ) Radlk. (Acanthaceae),  The

     Species is New Naturalized in Taiwan.  

 

2018年七月間著者在國立台灣師範大學和平東路校區靠近富邦銀行側的圍牆基部發現一小群開白花的草本植物經上前仔細觀察發現以前從未見過採一小株回家研究花了一些功夫才鑑定出來是爵床科的多變擬美花 (Pseuderanthemum variabile (R. Br.) Radlk.) 再上網際網路一查台灣僅有二筆記錄 一筆是 2008 8 11日一位網友向《自然攝影中心,Nature Campus 詢問植物名稱時首先揭露此種植物也可能是首見於台灣該詢問內容如下:

     [95年蘭花盆中,某一天忽然長出的花,開了花才意外發現的,不知是盆

                          -32-

 多變擬美花 (Pseuderanthemum variabile  (R.Br.) Radlk.) 生長於台師大圍牆下

                  

     中水草夾雜而來,或是陽台上的『鳥來花』,幾乎全年都開著白色小花,花期約至農曆年底止.]
     [96
年開花則5/26(國中基測日)為首次開花日(當天小朋友要出門應試前忽然發現的),一直開到農曆年底.97年花期稍晚,約在6月中旬才看到花苞.
目前陽台二、三十盆的盆栽,幾乎都被這個小白花佔滿了(因其種子會自動彈開),現在蘭花都已休養中,雖已立秋之際,個個盆子仍白花搖曳如沐秋風。]
     [
葉:十字型對生(上下兩對之著生方向成為直角)
     
花莖:對生
      
花瓣:5瓣,白色,其中一片基部有紫色斑點
     
雄蕊:2
     
花序:單頂花序,無限花序(由軸的下部的先開,漸及上部)
     
果實:豆莢,約4粒種子。花掉落後,豆莢尚留著一根雌蕊。成熟時,豆莢自動彈開,到處播種。]

     文中並附有數張此種植物的照片後經《自然攝影中心,Nature Campus》鑑定出來並命名中名為變異鈎粉草 (Pseuderanthemum variabile (R. Br.) Radlk.)

                         -33-

可能是台灣最先發表的引進此植物也可能是混雜在栽植蘭花的水草 (苔蘚類) 將其種子無意間引進

     另筆資料是山羊百科網站 也列了數張此種植物的照片由於未列pose 網日期不知何時照到此植物但從其照片看已看出有馴化的現象並且有粉紅色花冠的出現2018九月間著者在新北市新店區北新路二段139 巷及台北市泰順街50 巷民宅門前旁也見到此種植物馴化狀態生長

 

多變擬美花 (Pseuderanthemum variabile (R. Br. ) Radlk.)

     Pseuderanthemum variabile (R. Br. ) Radlk.Sitzungsberichte der

        Mathematisch-Physikalischen Classe (Klasse) der K. B. Akademie der

        Wissenschaften zu München 13(2): 286. (1883)

Eranthemum variabile R. Br. Prodromus Florae Novae Hollandiae 477. 1810. (27

               ,Mar 1810)

    

  「Pseuderanthemum variabile」的圖片搜尋結果 多變擬美花 (Pseuderanthemum variabile  (R.Br.) Radlk.) 在澳洲原生地生長

                   (取材自網路)

 

                       -34-

     本種原生於澳洲北部及東部雨林及潮濕的桉樹林 (Eucalyptus forest)

的地被層最北可達澳洲新南威爾斯 (New South Wales) Bega 地區在當地英文名稱有night and afternoonpastel flower love flower 等名稱

     多年生草本具有匍匐性根莖因而在澳洲常會蔓延呈大片生長莖直立 高可達15-30 公分較少具分枝或僅先端具有分枝有毛茸 葉多生長於莖基部或近基部處,披針形至卵狀披針形2-7 公分 3-4 公分表面呈有光澤綠色背面帶紫紅色或淡綠色及有腺點,全表裡兩面皆光滑無毛茸葉柄短, 光滑無毛茸

     花白色, 但有時亦有呈紫色或淡紫色開放時徑可達3-3.5 公分呈頂生的總狀花序排列花冠裂片不整齊其中有一最大裂片基部有十枚紫色的斑

 

        多變擬美花 (Pseuderanthemum variabile  (R.Br.) Radlk.)

             在澳洲是蝴蝶毛毛蟲的食草 (取材自網路)

 

有時有鎖閉花花冠不開裂而進行自花授粉果實為蒴果有時具有毛茸 成熟時開裂

     本種在澳洲除野生狀態外也常用做為花園內較蔭暗區的地被植物也是蛺蝶科 (Nymphalidae) 許多蝴蝶毛毛蟲的食物包括Doleschallia bisaltide Hypolimnas alimena Hypolimnas bolina Hypolimnas misippus and Junonia orithya

                          -35-     

台灣是否能做蝴蝶毛毛蟲的食草由於本植物在台灣歸化區域尚待觀察 植株分佈及數量也有限尚無人做此方面的研究

     除此之外本屬植物台灣近期至少有引進二種開花漂亮的植物當做觀賞植物來栽植

 

金葉擬美花 (Pseuderanthemum reticulatum Radlk.)

     Pseuderanthemum reticulatum Radlk.Sitzungsberichte der Mathematisch-Physikalischen Classe (Klasse) der K. B. Akademie der Wissenschaften zu München 13: 286. (1883)

     本種由德國植物學家 Ludwig Adolph Timotheus Radlkofer (18291927)

1884 年所發表的新種原產於太平洋中南部的玻利尼西亞 (Polynesia) 及西太平洋的美拉尼西亞 (Melanesia) 的島嶼上的開放的森林內英文名稱為Golden PseuderanthemumYellow-vein EranthemumGolden Net-bush

 

      金葉擬美花 (Pseuderanthemum reticulatum Radlk.) 開花時美姿

                            -36-

     常綠灌木或亞灌木高可達一公尺左右具有多數分枝小枝直立或斜上昇葉單葉對生卵形7-12 公分 3-6 公分先端漸尖基部略鈍中肋及側脈於表面凹下而於背面隆起,紙質或薄革質全緣表面顏色常隨日照程度不同而有不同的顏色從金黃色到逐漸變為綠色 葉柄短3-5 公厘

     花多數白色帶有紫紅色暈開放時可達2-3 公分呈穗狀花序排列花序頂生或從葉腋長出7-12 公分直立光滑無毛茸花萼小綠色或黃綠色先端五齒裂花冠略不整齊五枚裂片裂片基部常有紫紅色斑塊或斑點 花期甚長亦為蝴蝶及蜜蜂最喜歡親近的植物之一為蜜源植物

     台灣引進栽植的日期不明在全島各地皆有零星栽植以供觀賞台北市的小公園綠地及路旁安全島綠地也常可見其蹤跡

         

  栽植於台北市小公園內的金葉擬美花 (Pseuderanthemum reticulatum Radlk.)     

 

 雲南山殼骨 (Pseuderanthemum crenulatum (Wallich ex Lindley) Radlk.)

     Pseuderanthemum crenulatum (Wallich ex Lindley) Radlk.Sitzungsberichte

                          -37-

     der Mathematisch-Physikalischen Classe (Klasse) der K. B. Akademie der

     Wissenschaften zu München 13: 286. (1883)

  Eranthemum crenulatum Wallich ex Lindley, Bot. Reg. 11: t. 879. (1825)

 

    有些書籍及文獻亦有使用Pseuderanthemum graciliflorum (Nees) Ridley 學名

    常綠灌木或亞灌木高可達2.5 公尺莖直立或斜上昇常帶有柔毛葉為單葉對生卵狀橢圓形至長橢圓狀披針形 10-14 公分3-5 公分先端漸尖而略帶尾狀基部楔形或近似如此表面呈有光澤綠色沿葉脈處有毛茸 背面淡綠色稍帶有毛茸中肋於表面凹下而於背面隆起側脈每邊約略為

7全緣 葉柄長 2-3.5 公分有毛茸  

    

                    栽植於庭園內的雲南山殼花

    (Pseuderanthemum crenulatuum (Wallich ec Lindley) Radlk.) 盛開時

 

花多數淡紫色有時亦有呈白色或紅色者開放時徑約3-4 公分呈聚

                           -38-

繖花序排列花序長5-11 公分頂生或腋生有毛茸花萼長4-5 公厘先端 5 裂片線形至披針形先端銳尖密生毛茸花冠長3.5-4.5 公分 略不整齊外面散生有腺毛花冠筒長2-3.5 公分裂片略不整齊下唇裂片三枚裂片呈長橢圓形長約1公分上唇二裂裂至中部雄蕊略伸出花冠外 花絲短3-5 公厘光滑無毛茸花藥二室卵形;子房球形有柔毛花柱短基部有白色柔毛柱頭球狀果實為蒴果棍棒狀 2-2.5 公分

     原產於印度馬來西亞中南半島及中國大陸的貴州廣西雲南等地 台灣引進栽植時間不明現在各地庭園校園及公園皆有栽植以供觀賞惟不及前一種來得普遍

 

9. 台灣產紫草科盾果草 (Thyrocarpus)一新種----翠峰盾果草

      (Thyrocarpus cuifengensis  S.S. Ying)

 (A New Species of Genus Thyrocarpus  (Boraginaceae) from Taiwan ----

         (Thyrocarpus cuifengensis  S.S. Ying)      

Thyrocarpus cuifengensis  S.S. Yingsp. nov.  翠峰盾果草  

     TYPE:TAIWAN. Nantou CountyRenai Township (仁愛鄉) on the way  from Yuanfeng (鳶峰) to Cuifeng(翠峰)  ca.2415 m alt. S. S. Yings.n. June 2, 2018(holotype, NTUF)

     Latin Diagnosis:Herba caulis repentiaglanduloso-hirsuta ramis repentis vel ascendibus glanduloso-hirsuta Folia alternalannceolata vel lato- lanceolata1-2 cm longa 5-9 mm lataapice acuminata basi attenuata surpa viridaglabra vel                           

glanduloso-hirsuta subtus pallidaglanduloso-hirsuta costis surpa tenuissime sulcatis subtus elevatisvenulis inconspicis margine integraPetiolis bravisin basi dilatate caulem semi-amplectantis 2-4 mm longis

     Flores 8-15 laxissime racemosipallo purpuro vel pallo caeruleo4-5 mm indiametroebracteisracemis 7-14 cm longiglandulo-hirsutapedicellis racillimis 6-9 mm longisglanduloso-hirsuta

                           -39-

     翠峰盾果草 (Thyrocarpus cuifengensis S.S. Ying) 呈小團集生長

 

   翠峰盾果草 (Thyrocarpus cuifengensis S.S. Ying) 總狀花序, 花無苞片襯托

 

                         -40-

    

   翠峰盾果草 (Thyrocarpus cuifengensis S.S. Ying) 之模式標本 (Holotype)

 

Sepala 5ovata 2.5-3.5 mm longa 2-2.5 mm lataapice acutaextus glanduloso- hirsuta corolla lato-campanulata apice 5-lobato lobis rotundatis vel ovatis apice obtusa glabraStamina 5 

     Morphology: Herbsstem prostriatewith glandular pubescentmany-branched

branches recumbent or ascendingwith glandular hairs Leaves simplealternate

                              -41-

       翠峰盾果草 (Thyrocarpus cuifengensis S.S. Ying) 花序近照

 

lanceolate to broad-lanceolate1-2 cm long5-9 mm wideacuminate at apexnarrowed at baselustrous geen surfaceglabrous or scattered with some glandular hairs pale green beneathscattered with some glandular hairsmidrib impressed surface and raised beneath lateral veins inconspicuous entire on margin Petioles shortsomewhat clasped on the branches 2-4  mm long 

     Flowers smallmanypale purple to pale blue4-5 mm in diameter when opened 8-15 arranged in a terminal racemebracts absentthe inflorescent terminal on the branches7-14 cm long slenderwith glandular hairspedicels slender6-9 mm long scattered with glandular-hairedcalyx with 5 sepalsthe speals ovate2.5-3.5 mm long 2-2.5 mm wideacute at apexglandular-haired withoutcorolla widely campanulate 5-lobed at apexthe lobes rounded to ovate rounded at apexglabrousstamens 5included

     The species is characterized by its the flowers in racemose arranged and without bractssmoewhat rare  

                    -42-                                

   

       翠峰盾果草 (Thyrocarpus cuifengensis S.S. Ying) 花序特寫   43

     匍匐性草本莖平臥地面多具有腺毛具多數分枝枝條偃臥狀或斜上升狀具有腺毛 葉為單葉互生披針形或闊披針形1-2 公分5-9 公厘先端漸尖基部漸狹表面呈有光澤綠色散生腺毛或光滑無毛茸背面淡綠色散生腺毛中肋於表面凹下而於背面隆起側脈不明顯全緣葉柄短有些呈抱莖狀2-4 公厘

      花小型多數淡紫色或淺藍色開放時 4-5 公厘8-15 枚呈總狀花序排列不具苞片 花序頂生於枝條先端7-14公分細長具有腺毛花柄細長6-9 公厘具有腺毛花萼具萼片5卵形2.5-3.5 公厘2-2.5公厘先端銳尖外面具有腺毛花冠闊鐘形先端深五裂裂片圓形至卵形先端圓鈍雄蕊 5 內藏於花冠內

     本種於鳶峰至翠峰間採集特點是花呈總狀花序排列花基部不具苞片,較為少見

 

10. 台灣產唇形花科光風輪 (Clinopodium)一新種----翠峰光風輪

      (Clinopodium cuifengense  S.S. Ying)

 (A New Species of Genus Clinopodium  (Lamiaceae) from Taiwan ----

         (Clinopodium cuifengense  S.S. Ying)      

Clinopodium cuifengense  S.S. Yingsp. nov.  翠峰光風輪  

 

     TYPE:TAIWAN. Nantou CountyRenai Township (仁愛鄉) on the way  from Cuifeng(翠峰) to Hongxiang (紅香)  ca.2235 m alt. S. S. Yings.n. June 2, 2017(holotype, NTUF)

     Latin Diagnosis:Herbacaulis repentiaglabraramis repentis vel ascendibus 10-20 cm longa glabraFolia oppositaovata2.5-3.5 cm longa1.5-2.5cm lataapice acuminata basi obtusasupra virida subtus pall viridautraque pagine glabracostis cum venis lateralibus supra impressis subtus elevatisPetiolis 1.5-2.5 cm longisglabris.

     Flores minoraracemi 6-10cm longisglabrisrectis vel ascendibisad nodos

                           -44-

4-9-floratis fasciculatisbracteis linearispubescentispedicellis gracillis3-5 mm longis pubescentis calycis tubus3-4 mm longusapice 5-toothatus extus pubescentis corolla 1-1.5 mm longa1 mm in diametrolimbo 2-labiato lobro superior 3-lobatolobo medio quatrato 0.5 mm longo cum lato lobis lateralibus linearibuslobro inferiore emarginato breviter 2-fidosemina cum pistil includentis

 

      翠峰光風輪 (Clinopodium cuifengense S.S. Ying)

        部份開花植株及部份花謝後, 僅留花萼的植株

 

     Morphology: Herbsstem prostriatemuch branchedthe brancles slendererect or ascending 10-20 cm longglabrous Leaves simpleoppositeovate2.5-3.5 cm long1.5-2.5 cm wide acuminate at apexobtuse at basegreen surface and pale green beneathglabrous on both surfacesserrate on marginmidrib and lateral veins (3-5 per side) impressed surface and elevated beneathPetioles 1.5-2.5 cm longglabrous

    Flowers smallmanyusually 4-9 on a verticil 5-8 verticils arranged on a racemce the inflorescence somewhat angular 6-10 cm longglabrouserect or ascending sometime on the leaf-axil of upper stem alsowith one verticillate flower appearedbracts

                              -45- 

linearpubescentpedicles slender3-5 mm lnog pubescentcalyx tube-like3-4 mm long5-toothed at apex pubescent outsidecorolla very smaller1-1.5 mm long1 mm in diameter when openedno lobed in outlookbut examined under microscopethe corolla 2 -lobedthe upper lobe with 3 lobulatedthe medium one largersquare in shape 0.5mm

long and widethe lateral ones linearsmallerthe lower lobe emarigateshallow 2-lobed stamens and pistil included

     the species is charactered by it small flowerthe corolla not lobed in out look

 

     翠峰光風輪 (Clinopodium cuifengense S.S. Ying) 花序正在開花

 

    多年生草本莖多偃臥地面具多數分枝小枝細長直立或斜上昇光滑無毛茸葉單葉對生卵形2.5-3.5 公分1.5-2.5 公分表面呈綠色背面淡綠色表裡兩面皆無毛茸鋸齒緣中肋及側脈(每邊3-5) 於表面凹下而於背面隆起 葉柄長1.5-2.5 公分光滑無毛茸  

     花甚小4-9 枚呈一輪生5-8枚輪生花呈總狀花序排列在莖的先端花莖略呈四方形光滑無毛茸6-10 公分有時莖先端的葉腋亦能長出一輪花 苞片線形有柔毛花柄細長3-5 公厘有毛茸花萼筒狀3-4 公厘  

                           -46- 

先端5 齒裂外面有毛茸花冠甚小1-1.5公厘開放時徑約1公厘粗看似無分裂但在十倍放大鏡下觀察呈二唇裂上唇三裂中裂片較大四方形0.5公厘長及寛側裂片線形甚小下唇凹頭淺二裂雄蕊及雌蕊皆不伸出花冠外  

 

      翠峰光風輪 (Clinopodium cuifengense S.S. Ying) 之模式標本

                                -47- 

     本種的特徵為花甚小開放時看起來花冠不分裂但在顯微鏡下觀察可見其二唇裂情形本種多見於翠峰松崗及紅香產業道路上部一帶還算普遍著者觀察本種良久其開花如圖片所示那並不是在花苞狀態歡迎有興趣者實地到翠峰紅香梅峰及松崗一帶觀察看看

 

       翠峰光風輪 (Clinopodium cuifengense S.S. Ying) 花序特寫

 

11. 台灣產玄參科溝酸漿 (Mimulus) , 尼泊爾溝酸漿學名之訂正及一新生態型品種之敘述----台灣溝酸漿 (Mimulus tenellus Bunge var. nepalensis (Benth.) P.C. Tsoong ex H.P. Yang  forma taiwaniana  S.S. Ying)

Mimulus tenellus Bunge var. nepalensis (Benth.) P.C. Tsoong ex H.P. Yang is A Correct name for Genus Mimulus and A Ecotype Forma  Mimulus

                          -48- 

tenellus Bunge var. nepalensis (Benth.) P.C. Tsoong ex H.P. Yang  forma taiwaniana  S.S. Ying is Described in Taiwan

   

     1920年日本植物分類學者早田文藏利用其在 1917年三月在太平山採集的一張標本發表 Mimulus formosana Hayata 新種於其著名的Icones Plantarum

 

     Torenia arisanensis Sasaki<em>Mimulus tenellus</em> Bunge var. <em>japonicus</em> (Miq.) Hand.-Mazz.尼泊爾溝酸漿Mimulus tenellus var. japonicus

  鈴木重良這張標本後經李惠林鑑定為  Mimulus  tenellus Bunge (取自TAI)

 

Formosanarum, 台灣植物圖譜》第九卷第79 頁上是台灣第一次玄參科溝酸漿

                          -49- 

屬的植物產自於台灣    

     19258 15 日日本植物分類研究者鈴木重良在宜蘭縣太平山警察派出所附近採集到一張標本初鑑定為 Torenia arisanensis Sasaki後於1970 年代由李惠林重新鑑定為 Mimulus tenellus Bunge 

     1931年日本植物學者佐佐木舜一以其在阿里山海拔約2270 公尺採集到的一張標本為模式標本 (holotype) 《台灣博物學會會報, Transsction of the

 

         Torenia arisanensis Sasaki<em>Torenia concolor</em> Lindl.倒地蜈蚣Torenia concolor

       佐佐木舜一指定的 Torenia arisanensis Sasaki 模式標本,

          後經李惠林鑑定為Mimulus tenellus Bunge (取自TAI)

 

Natural History Society  of Formosana》第二十一卷222 頁發表 Torenia arisanensis  Sasaki 後亦經李惠林重新鑑定為Mimulus tenellus Bunge 顯示這種植

                          -50- 

物在阿里山地區也有 (台灣植物資訊整合查詢系統網站將 Torenia arisanensis  Sasaki 誤植為 Mimulus arisanensis Sasaki 極待更正以免誤導網友)

     在佐佐木舜一發表 Torenia arisanensis Sasaki 新種前他於1930 42 5 日及10 7分別也到宜蘭縣太平山作採集研究在警察派出所附近各採到一張標本後他亦鑑定為 Torenia arisanensis Sasaki     

     1932 7 15 日日人鈴木時夫在宜蘭錦鋒---蓄拉瓦 (Saukau--Kyanrawa)森林內採集到一張標本 (採集號碼7115)初經鑑定為 Torenia peduncularia Benth.惟至1933 3 月經細川隆英改鑑定為 Mimulus formosana Hay.

 

       Torenia peduncularia Benth.<em>Mimulus tenellus</em> Bunge var. <em>japonicus</em> (Miq.) Hand.-Mazz.尼泊爾溝酸漿Mimulus tenellus var. japonicus

1932年鈴木時夫採集的這張標本後經鑑定為  Mimulus formosana  Hayata (TAI)

 

      1933 4 17 日日人鈴木時夫在宜蘭南澳 (矢櫃)也採集到一張編號為

                           -51- 

87548 的標本後經鑑定為 Mimulus formosana Hay.

    1936 7 27 日日本植物分類研究者人福山泊明鈴木時夫在花蓮縣秀林鄉中央尖山海拔約1600 公尺處採集到一張標本 (採集編號16208) 其對採集地的敘述為 1600m. Rodohu to Be Murudon no aidano Laurisilvae. Gare (採集於海拔1600公尺, 較潮濕的樟樹林, 較稀少) 該張標本經鑑定為 Mimulus formosana Hay.

     Mimulus formosana Hay.<em>Mimulus tenellus</em> Bunge var. <em>japonicus</em> (Miq.) Hand.-Mazz.尼泊爾溝酸漿Mimulus tenellus var. japonicus

1936年鈴木時夫採集的這張標本鑑定為  Mimulus formosana  Hayata (TAI)

 

      台灣光復後1950 年李惠林將台灣產的酸溝漿屬植物日本學者留下的標本的經鑑定後認為與中國大陸產的Mimulus tenellus Bunge 同種而其發表於台灣博物館季刊第三卷57頁上  

     19518 26 日台灣大學植物系耿煊及高木村在花蓮縣秀林鄉的太魯閣大山 1800 公尺處亦採集到一張未鑑定種名的標本其在標本上描述:小草本, 山腳下, 生長於濕地,較少見,花黃色,果實二室的蒴果 只寫玄參科

                           -52- 

(Scrophulariaceae) 的標本 (採集編號K2524) 後經鑑定亦屬於本種

       19588 3日台灣大學植物系高木材在宜蘭大元山海拔1200-1400 公尺處亦採集到一張標本 (採集編號3168)他鑑定為 Lindernia crustaca (Linn.) F. Muell) 198810 3 日經趙淑妙重新鑑定為 Mimulus nepalensis Benth.var. japonica Miq.

     196811 9 日台大植物系許建昌在南投縣鹿谷鄉三叉崙 (近龍鳳峽) 採集到一張標本 (採集編號5125)他鑑定為 Vandellia crustacea Benth.他對標本的描述為 [1600 m along a rout between slope and plantation) 這張標本後來亦歸類於本種內

    19699 2 日日本植物分類學者山崎敬等到南投縣溪頭作植物分類研究 也採集到一張標本 (採集編號183) 他將其鑑定為 Mimulus nepalensis Benth. var. japonica Miquel.在標籤上他敘述本種約在海拔1200 公尺處採集生長於中度潮濕處開黃花

     1978年二月台灣植物誌 (Flora of Taiwan) 出版玄參科由李惠林撰寫 他依據1962 年日本學者山崎敬的論文將本種列為Mimuulus nepalensis Benth. var. japonica Miq. 之正名. (山崎敬的論文刊載於日本研究雜誌 37卷第九期`10-13 )

   山崎敬的論文其前提是將 Mimulus nepalensis Mimulus tenellus 列為兩種不同的植物其在論文中曾敘述這二種植物不同的原文如下:

     [They are often mixed with Mimulus tenellus Bunge of northern Chinabut the latter is apparently different species by having the shorter pedicelssmaller glabrous calyx and smaller corolla In eastern Asia they are distinguished as follows:

1. Pedicels very short 4-7 mm long. Calyx 3-4 mm long in fiowering stage5 -7mm long

      in fruit-bearing stage. Corolla 7-8mm long......................... ......M. tenellus

1.Pedicels 15-32mm longlo nger than or as long as the leaves. Calyx 6-9mm long in

     floweringstage8 -15mm long in fruit-bearing stage. Corolla 13-15 mm

     long................................................................................................M. nepalensis ]

     其在M. nepalensis 正名之下, 列有下列的異名.

Mimulus  nepalensis BenthanS croph. Ind. 29 (1835); in DC. Prod. 10:373 (1846); HookerF1. Brit. Ind. 4: 258 (1884); Hemsley in Journ. Linn. Soc.Bot. 26: 181 (1890);

                       -53-

Grant in Ann. Missouri Bot. Gard. 11:99 (1924) pro parte; Y. Y. Pai in Contr. Inst. Bot.

Nat. Acad. Peiping 2: 118 et 188 (1934),  pro parte.

  Mimulus assamicus Griff. in Madr. Journ. Sci. 4:1836 (1836) non vidi; in Linnaea

     12: litt.199 (1836).

  Mimulus tenellus Bunges sensu Handel-MazzettiS ymb. Sinicae 7(4) : 832 (1936)

      pro parte.

   Distr. Central and eastern Himalayas from Nepal to Bhutan and Assam. Western

var. japonica Miquel in Ann. Mus. Lugd.-Bat. 2: 116 (1865); Maximowicz in Bul1. Acad.

     Sci. St.-Pet. 20: 436 (1875); Furumi in Bot. Mag.Tokyo 30: 112 (1916); Grant 1. c.

     p. 207 (1924) pro parte. -

  Mimulus tenellus Bunge var. japonicus (Miquel) Handel-Mazzetti1. c. p. 833 (1936). -

       Torenia inflatαMiquel1. c. 3: 192 (1867).-

  Mimulus insatus (Miquel) Nakai in Bot. Mag. Tokyo 33: 209 (1919); HaraEnum.

     Sperm. Japon. 1: 262 (1948); OhwiFl. Jap. p. 1034 (1953).-

  Mimulus formosa HayataIcon. P1. Formos. 9: 79 (1920).

  Mimulus tenellus (non Bunge) Li in Quart. Journ. Taiwan Museum 3: 57 (1950).    

  Torenia arisanensis Sasaki in Trans. Nat. Hist. Soc. Formos. 21: 222 (1931).

     Distr. Japan (Kyushu Shikoku Honsyu and Hokkaido) southern Korea and Formosa.

Mimulus tenellus BungeE num. Pl. China bor. p. 49 (1831); Bentham in DC. Prodr. 10:

     373 (1846); Maximowicz1. c. 20: 436 (1875); Hemsley1. c. 26: 181 (1890);

     KomarovF1. Mansh. 3: 417t. 5( 1907); Handel-Mazzettil. c. p. 832 (1936) pro

     parte.

  Mimulus nepalensis Bentham sensu Grant1. c. p. 206 (1924) pro parte; Y. Y. Pai1. c.

     2: 118 (1934) pro parte.

     Distr. Northern China (Hopeh and Shantung) southern Manchuria and northern Korea.

     1998年中國大陸出版的中國植物誌Flora of China》第十八卷 1-212 頁的玄參科植物是由 洪德元楊漢金存禮及 Noel H. Holmgren (New York Botanical Garden) 等所撰寫其中溝酸漿 (Mimulus tenellus) 作了下列的處理,特將原文直接 copy 如下 (未將簡體字改為繁體字) :

                              -54- 

5a. Mimulus tenellus var. tenellus

     沟酸浆(原变种) gou suan jiang (yuan bian zhong)

     Stems often diffuse. Pedicel nearly as long as petioles. Calyx cylindric, ca. 5 mm, apex truncate.

     Beside water; below 1200 m. Hebei, Henan, Jilin, Liaoning, Shaanxi,Shandong, Shanxi.

5b. Mimulus tenellus var. nepalensis (Bentham) P. C. Tsoong ex H. P. Yang, Fl. Reipubl.

     Popularis Sin. 67(2): 171. 1979.

     尼泊尔沟酸浆ni bo er gou suan jiang

  Mimulus assamicus Griffith; M. formosanus Hayata; M.nepalensis Bentham, Scroph.

     Ind. 29. 1835; M. tenellus subsp. nepalensis (Bentham) D. Y. Hong ex H. P. Yang.

     Stems suberect. Pedicel nearly as long as whole leaf. Calyx cylindric, ca. 1 cm or longer, apex truncate.

     Beside water, wet places; 500–3000 m. Gansu, Guizhou, Henan, Hubei, Hunan, Jiangxi, Sichuan, Taiwan, Xizang, Yunnan, Zhejiang [India, (Assam), Japan, Nepal, Vietnam].

5c. Mimulus tenellus var. procerus (Grant) Handel-Mazzetti,  Symb. Sin. 7: 832. 1936.

     高大沟酸浆gao da gou suan jiang

  Mimulus nepalensis Bentham var. procerus Grant, Ann. Missouri Bot. Gard. 11: 207.

     1924; M. tenellus  subsp. nepalensis var. procerus (Grant) D. Y. Hong.

     Stems simple, erect, 20–35 cm tall, wingless. Leaves pinnately veined. Calyx broadly campanulate, apex suboblique, sometimes upper lobes larger than lower.

Corolla to 3 cm.

     Forests, along streams; 200–3800 m. Sichuan, Yunnan [Nepal, Sikkim].

5d. Mimulus tenellus var. platyphyllus (Franchet) P. C. Tsoong ex H. P. Yang, Fl. Reipubl.

     Popularis Sin. 67(2): 171. 1979.

     南红藤nan hong teng

  Mimulus nepalensis Bentham var. platyphyllus Franchet, Nouv. Arch. Mus. Hist. Nat.

     10: 103. 1888;

  M. nepalensis  f. maior H. Winkler;

                               -55- 

   M. tenellus var. maior (H. Winkler) Handel-Mazzetti.

      Stems winged. Leaves large, thick, palmately veined,base broadly cuneate, margin

entire or coarsely serrate above middle. Calyx broadly campanulate, apex suboblique.

     Forests, trailsides; 1900–2200 m. Sichuan, Yunnan.

     Used medicinally

     由此可見他們處理的方式是將 Mimulus nepalensis 列為 M. tenellus 的一個變種

     199812 31 日出版的Flora of Taiwan, Second Edition台灣植物誌第二版》玄參科是由劉和義等人所撰寫其中溝酸漿屬 (Mimulus Linn.) 是由劉和義撰寫或許他沒有細讀山崎敬的原文莫名其妙地就將台灣產的溝酸漿以 Mimulus tenellus Bunge var. japonica (Miq.) Hand.-Mazz.  當做正名來使用而中名仍使用泥 ()泊爾溝酸漿然從其學名來看其中名應稱為日本溝酸漿才對而這一正名迄今仍在使用使此一錯誤誤用多年

     著者由於在平地及低海拔山地發現一種生長於水泥地縫隙乾生生態型的溝酸漿以別於其濕生的生態型欲將其發表為生態型的品種因而對這屬的植物研讀了一些文獻特將其發表出來供讀者參考

    目前這種溝酸漿的正名有二種處理的方式一種是日本方面多使用Mimulus nepalensis Benth. 也就是說他們以種的位階是處理下面是一個日本典型處理方式:

Scientific name

Mimulus nepalenssi Bentham

Synonyms

Mimulus assamicus Griffith; Mimulus formosana Hayata; Mimulus inflatus (Miquel) Nakai; Mimulus nepalensis Bentham var. japonica Miquel ex Maximovicz; Mimulus nepalensis Bentham var. japonicus (Miquel) Miquel ex Maximovicz; Mimulus tenellus Bunge subsp. nepalensis (Bentham) D. Y. Hong ex H. P. Yang; Mimulus tenellus Bunge var. japonicus (Miquel) Handel-Mazzetti; Mimulus tenellus Bunge var. nepalensis (Bentham) P. C. Tsoong ex H. P. Yang; Torenia arisanensis Sasaki; Torenia inflata Miquel

          -56- 

Common name

(Japanese common name) mizo houdzuki (ミゾホオズキ, 溝酸漿 [meaning: marsh houdzuki (houdzhuki = Physalis alkekengi var. francheti)])

(English common name) none

Distribution

(Japan) Hokkaido, Honshu, Shikoku, Kyushu

(Other nations) Korea, China, Taiwan, Vietnam, Japan, Nepal, India

Habitat

Mountane tream or swamp

Chromosomal number

2n=64

Description

Plants 10-30cm tall. Leaves 1.5-4cm long, 1-2.5cm wide. Flowers pedicels 1.5-3cm long, calyx 8-10mm (after flowering 10-15mm), yellow corollas 1.5-2cm long, 5 stamens, flowering in June to August. Perennial plants.

     另一種處理的方式則是前述的中國植物誌Flora of China》所處理的方式 他們是以變種方式處理也就是說處理為 Mimulus tenellus var. nepalensis (Bentham) P. C. Tsoong ex H. P. Yang。 由於兩者形態差異有限著者認為 Mimulus tenellus var. nepalensis處理方式較為合理。

 

     20188 月間偶而機會經過新北市新店區四十份山區海拔約五百公尺產業道路時發現路旁水泥護坡裂隙長出一種開小黃花的草本植物仔細一看原來是溝酸漿。當時覺得很奇特總以為這種植物應生長在中海拔的水濕地怎麼會長在這麼低海拔而且是乾生的環境由於環境的影響花開得較小葉片也比較小型。不久著者到基隆作採集研究在長庚醫院基隆情人湖院區安全島水泥基椿及員工停車場出入口附近的水泥地裂隙上都有這種溝酸漿的生長 9 月間著者更在台北市大安森林公園內發現這種植物同樣地也都生長在水泥路旁的裂隙以靠近大安森林公園捷運站附近的道路為多見更奇特的是在大安森林公園

                          -57-

紅土跑道基椿間隙也能長出這種植物來。 鑑於這種植物在台灣平地及低海拔山地已逐漸演發成一種乾生及近似岩生的生活方式跟原有的中高海拔及濕生環境生長的有所不同因此著者特提出此一生態型品種如下:

 

Mimulus tenellus Bunge var. nepalensis (Benth.) P.C. Tsoong ex H.P. Yang)  forma taiwaniana  S.S. Ying, forma, nov. 台灣溝酸漿

     TYPE:TAIWAN. Hsinpei CityHsintien District (新店區)on the way  from Cuifeng Road (翠峰路) to Schushifen (四十份)  ca.523 m alt. S. S. Yings.n. August 11, 2018(holotype, NTUF)

 

   生長於太平山水濕地的尼泊爾溝酸漿 (Mimulus tenellus var. nepalensis)

 

Latin Diagnosis:Herba  diffusacaulis repentiaglabraramis repentis 8-15 cm longa glabra Folia oppositaovata8.5-16 mm longa5-5.5 mm lataapice acuminata basi obtusa supra virida subtus pall viridautraque pagine glabra costis cum venis

                         -58-

          生長於新店區四十份產業道路水泥地間隙的台灣溝酸漿

           (Mimulus tenellus var. nepalensis forma taiwanensis)       

          生長於台北市大安森林公園紅土跑道基椿間隙的台灣溝酸漿

              (Mimulus tenellus var. nepalensis forma taiwanensis)    59.

台灣溝酸漿 (Mimulus tenellus var. nepalensis forma taiwanensis) 之模式標本  

 

lateralibus supra impressis subtus elevatisPetiolis 2-3.5 mm longisglabris

     Flora solitariiflavi4-7 mm in diametropedicelulis bravi3-4 mm longisglabriscalyx tubulus3-4 mm longusglabrerapice 5-dentatusdentibus minutis1 mm longiscorolla tubulata5-7 mm longa4-7 mm latalmibo 5-lobatolobis

                          -60-

subaequalibus rotundatis1.5-2 mm longis1-1.8 mm latisapice obtsuaStaminina 4subaequilonga vel plus minus didynamaovarium fusiforme2 mm longum 

Morphology: Herbsstem prostriate much branchedthe brancles slendercreeping,  8-15 cm longglabrousLeaves simpleoppositeovate 8.5-16 mm long5-5.5 mm wideacuminate at apex obtuse at basegreen surface and pale green beneath glabrous on both surfaces midrib and lateral veins impressed surface and elevated on beneath Petioles 2-3.5 mm longglabrous

  Flowers solitaryterminal or axillaryyellowish 4-7 mm in diameter when opened pedicles short 3-4 mm longglabrous calyc tube-like3-4 mm longglabrous 5-toothed at apexthe tooth minuteabout 1 mm longcorolla tubular5-7 mm long 4-7 mm wide5-lobed at apexthe lobes subequalrounded1.5-2 mm long1-1.8 mm wide obtuse at apex stamens 4subequalmore or less didynousovary fusiform 2 mm long

     The forma is different from the species by its small flowers and leaves

     草本莖多匍匐於地面而枝條向四周擴散具多數分枝枝條細長匍匐於地面8-15 公分 光滑無毛茸葉單生對生卵形8.5-16公厘5-5.5 公厘先端漸尖基部鈍表面綠色背面淡綠色,裡兩面皆光滑無毛茸中肋及側脈於表面凹下而於背面隆起葉柄長2-3.5 公厘光滑無毛茸

     花單生頂生或腋生黃色開於時徑4-7 公厘花柄短3-4 公厘光滑無毛茸花萼筒狀3-4 公厘光滑無毛茸先端5 齒裂裂片小長約1 公厘 花冠筒狀5-7 公厘4-7 公厘先端5 裂片近似整齊1.5-2 公厘1-1.8 公厘先端鈍 雄蕊四枚近似整齊多少呈雙子狀 子房紡長約2 公厘

 

12. 台灣產桔梗科沙參 (Adenophora) 屬之訂正

 A Revision to the Genus Adenophora (Campanulaceae)  of  Taiwan

               Adenophora Fisch

     Perennial herbsroots thickened and fleshyvarious in shape stem short or elongatebranched or not Leaves simplealternaterarely opposite to verticillate

                        -61-

petioles short or longate Flowers bisexualsolitary to racemose sometimes paniculate bracts linearcalyx epigynous tube short5-lobed at apex the lobes entire or dentate corolla actinomorphic campanulate tubular urceolate to funneliform bluepurple lavender to white5-lobed at apex stamens 5filaments much dilated into a lamella at baseanthers coherent ovary inferior3-celled ovule numerous style with pollen-receiving hairsstigma 3-lobed Fruit a 3-poricidal capsuleSeeds small numerous1-angular

     More than 60 species in Eastern Asia south to India and Vietnam A few in Europe and some endemic to Crimea Four species in Taiwan

 

               Key to the species

1.Plants dwarfstem less than 30 cm longcorolla widely campanulate

 2.Flowers 5-8 in terminal racemose......................1.A. taiwaniana

 2.Flowers solitaryvery rare 2.............................2.A. uehatae

1.Plants tallerstem more than 50 cm longcorolla campanulate

 2.Leaves alternate linear...................................3.A. morrisonensis

 2.Leaves 3-verticillatelanceolate.......................4.A. triphylla

 

1.Adenophora taiwaniana S. S. Ying , sp.nov.  台灣沙參

 

  TYPE:TAIWAN. Nantou CountyRenai Township (仁愛鄉) on the way  from Wuling(武嶺) toYuanfeng (鳶峰)  ca.2970 m alt. S. S. Yings.n. September 13, 2018(holotype, NTUF)

 

Latin Diagnosis:Herba  perennis caulis ascentibus 15-26 cm longisglabris Folia alternatim dispositalineari-lanceolata 4-10 cm longis4-7 mm lataapice acuminata basi truncatismargine integerrimautroque glabrasupr virida subtus pallo virida costa impressa subtus elevatavenis lateralibus inconspicuam Flores 7-10adnum termiales racemibus 3-3.5 cm longi 3 cm latiracemi 7-10 cm longiglabribracteatibracteis linearibus 8-12 mm longis1 mm latisglabris pedicellis 4-6 mm longis glabris

                               -62-

Calyces conici 5-7 mm longi 4-5 mm lati5-costati limbis 5-partitislaciniis linearibus11-15 mm longis1 mm latisintegerribusglabris Corollae  lato- campanulatae 2.5 cm longa2 cm in diametro apice 5-lobata atrocaeruleis colorata

                      

    台灣沙參 (Adenophora taiwaniana S. S. Ying) 花期較晚, 九月始開花

 

lobis late triangularibusapice acuta Stamina 5cum filamentis 1.5-cm longisglabris inclusa filamentis 12-14 mm longissuperioribus filiformibus3-4 mm longisglabris inferioribus dilatatis ovatisantheris linearibus5-6 mm longis1 mm latisdiscus lato-cylindricusstyli filifores1.5-1.9, cm longiapice leviter gradatim dilatato-clatavi  apice 3-lobatilobis ovatisintus stigmatiferis

Morphology:A dwarf perennial herbstem 15-26 cm longascendingglabrous Leaves alternatelinear-lanceolate 4-10 cm long4-7 mm wideacuminate at apextruncate at baseentireglabrous on both surfacesgreen surface and pale green beneath midrib impressed surface and elevated beneath the lateral veins inconspicuous

     Flowers 7-10 in a terminal raceme3-3.5 cm long about 3 cm widethe inflorescent 7-10 cm long glabrous bracts linear8-12 mm longabout 1 mm wide

                          -63-

glabrous pedicels 4-6 mm longglabrouscalyx conical 5-7 mm long 4-5 mm wide 5-keeled5-lobed at apex the lobes linear 11-15 mm long1 mm wide entire glabrouscorolla widely campanulate 2.5 cm long2 cm in diameter5-lobed at apex 

                     

    台灣沙參 (Adenophora taiwaniana S. S. Ying) 之模式標本 (Holotype)

 

                           -64-

dark blue in colour the lobes widely triangularacute at apex stamem 5with filaments 1.5 cm long included filaments 12-14 mm long linear at upper part and 3-4 mm longglabrousovate and dilated at base partanthers linear5-6 mm long1 mm wide Disc wlidely campanulatestyle linear1.5-1.9 cm longslightly dilated at apex3-lobed at apexthe lobes ovate stigma inside

     The species is charactered by its dwarf and glabrous plants many  (7-10) flower in a short inflorescent and corolla widely campanulate   

    

2.Adenophora uehatae  Yamamoto.  高山沙參

 

Adenophora uehatae Yamaoto in Journ. Soc. Trop. Agric. 4:484, f. 5 (1932); S. S. Ying in

     Quart. J. Chin. Forest. 8:127 (1975); Kao et DeVol , Fl. Taiwan 4:741, pl. 1180

     (1978)

  Adenophora morrisonensis Hayata var. uehatae (Yamamoto) Lammers in Bot. Bull.

   

     生長於岩壁上的高山沙參 (Adenophora uehatae Yamamoto) 花為闊鐘形

                             -65-

     Acad. Sin. 33:283 (1992); & Fl. Taiwan ed. 2. 4:776, pl.358, photo 393 (1998)

     syn. nov.      

  Adenophora polymorpha Fisch var. lamarckii sensu Hayata, Fl. Mont. Foros. 148

     (1908) non Trautv

  Adenophora coelurai Diels var. uehatae (Yamamoto) Masam. in Trans. Nat. Hist. Soc.

     Formos. 29:271 (1939)   

 

    A dwarf perennial herbstem simple 10-20 cm long erect or ascending glabrous Leaves alternate elongate elliptic to lanceolate for basal part of stem linear-lanceolate to linear for upper of stem 2.5-5 cm long 1-1.5 cm wideacuminate at apexacute or cuneate at basedentate at margin pubescent on both surfacegreen and more or less scabrous surface pale green and subreticulated beneath    

 

      高山沙參 (Adenophora uehatae Yamamoto) 在合歡山岩壁盛開情形

 

     Flower solitart rarely 2 terminal on the stem somwhat larger about 2.5 cm in diameter when openblue-purple in colour calyx short cylindrical or more or less

                           -66-

 conical5-6 mm long 4 mm in diameter5-ribeddensely pubescent 5-lobed at apex the lobes linear to neddle-like 8-9 mm longabout 1 mm wide1-3 serrated per side pubescent without and glabrous withincorolla widely campanulate2.5-3 cm long                  

5-lobed at apex the lobes widely triangular 7 mm long and wideacute at apex stamens 5with filaments 12 mm long included the filaments about 11 mm long linearglabrous and 3 mm long for upper part dilatate to ovate 2.6 mm long 2 mm wide densely ciliate on margin for basal part anthers linear5.5 mm longabout 0.5 mm wide Disc widely cylindrical 6 mm in diameterabout 1 mm highthickened style filiform1.7 mm longslight dilatate at upper partshortly 3-lobed at apex the lobes oblong stigma inside

     Endemicknown from high altitudes of the mountains from 2900-3700 m above sea levelon rocky places only      

 

     高山沙參 (Adenophora uehatae Yamamoto) 在岩屑生長, 果實初生成

 

     Thomas G. Lammers treated this species as a subspecies of Adenophora morrisonensis Hayata in 1992 he also described the  species is that  [Endemic to

                             -67-

Taiwanin conifer forestbamboo thickets and shelteres scree at 1000-3700 m] Acutallythe plant is not in conifer forestbamboo thickets and shelteres scree at 1000-3700 m it occurs above 3000 m above sea level and on open sunny rocky places onlyMeanwhile the plant much different from Adenophora morrisonensis Hayata by its                    

dwarf plant body and widely campanulate corolla so I treat it as a distinct species here The species is very common in high moutains espically at Hohuanshan (合歡山 ).  

 

3.Adenophora morrisonensis Hayata.  玉山沙參

 

       <em>Adenophora morrisonensis</em> Hayata玉山沙參Adenophora morrisonensis

     玉山沙參 (Adenophora morrisonensis Hayata) 標本, 取材TAI  

      (A specimen of Adenophora morrisonensis Hayata from TAI)

 

                        -68-                 

Adenophora morrisonensis Hayata, Journ. Coll. Sci. Imp. Univ. Tokyo ( (Mat. Fl.   

     Formos.) 165.( 1911); S. S. Ying in Quart. J. Chin. Forest. 8:127 (1975); Kao et

     DeVol , Fl. Taiwan 4:738, pl. 1178 (1978); . Lammers, Fl. Taiwan ed. 2. 4:776, 

     pl.357, photo 392 (1998)

  Adenophora polymorpha Fisch. var. cornopifolia sensu Hayata,  (Fl. Mont. Formos) 148

     (1908), non Trautv

 

     A tall perennial herbroots thcikenedfleshy stem erect or ascending30-100 cm longbranched at upper partthe branches ascendingslender glabrous or sparsely pubescnetLeaves alternate lanceolate to linear-lanceolatesometimes elliptic- lanceolate5-8 cm long 1-1.8 cm wideacuminate at apexgradually narrowed and sessile at basechartaceousglabrous to pubescent on both surfacesserrate to remotely

    

            玉山沙參 (Adenophora morrisonensis Hayata)

       取材自中國植物圖像庫, 朱鑫鑫於 2015, 7. 14 攝於南投縣            

   A Photo of Adenophora morrisonensis Hayata from 中國植物圖像庫,

        Photo  by 朱鑫鑫, 2015, 7. 14  at Nantou County, Taiwan

                          -69-

serrate at margins

     Flowers rather many 4-12  in a racemosecampanulatepale blue1.5-2 cm in diameter when openedthe inflorescent erect or ascending glabrous to pubescent bracts lanceolate to linear1-2 cm longdentate at marginthe pedicels 1-1.5 cm longglabrous calyx tubular to campanulate 3-4 mm long5-ribbed 5-lobed at apex the lobes linear acuminate 2-3 serrated at marginglabrous or nearly so corolla campanulate2-2.5 cm long1.5-2 cm in diameter5-lobed at apex the lobes rouned-triangular 6 mm long 7 mm widemucronate at apex1-nervedstamens 5 with filanemts 1-1.5 cm long included the filanemts 8-9 mm long filiform at upper part and dilatated at basal part dilatated part elongate triangular to ovate4-4.5 mm long 1-1.5 mm wideciliate to barbate at margin anthers linear 5 mm long0.5 mm wideobtuse at apex Disc widely campanulate1 mm longstylefiliform 2-2.2 cm longgradually dilatated at upper part3-lobed at apex the lobes triangular stigma inside

     Endemicknown from medium to high altitudes from 2000-2900 m in central part of Taiwanopened places and grasslands.   

 

4.Adenophora triphylla (Thunb.) A. DC.  輪葉沙參

Adenophora triphylla (Thunb.) A. DC., Monogr. Campan. 365 (1830) ; Kao et    

     DeVol , Fl. Taiwan 4:738, pl. 1179 (1978);  Lammers, Fl. Taiwan ed. 2. 4:779, 

     pl.359, (1998)

  Campanula triphylla Thunb., Syst. Veg. (ed.14) 211 (1784)

  Adenophora triphylla var. angustifolia (Regel.) Kitam. in Acta Phytotax. Geobot. 10:308 

     (1941); S. S. Ying in Quart. J. Chin. Forest. 8:127 (1975)

 

     Perennial herbsroots thickened fleshysometimesrotlikestem simplerobust 40-100 cm long erect to ascending glabrous to pubescentLeaves 3-5-verticillate  lanceolate to linear-lanceolate4-9 cm long4-25 mm wideacuminate apexcuneate at base glabrous to sparsely pubescent on both surfacesserrate to serrulate at marginssessiles  

     Flowers 7-25 in a terminal racemosepale blue to pale pruplish2-2.5 cm long

                         -70-        

    輪葉沙參 (Adenophora triphylla (Thunb.) A. DC. 也生長於岩梢地

  

about 1.5-2 cm in diameter when opened the inflorescent 20-50 cm longglabrous bracts linear1.5-2.5 cm long3-4 mm wide serrate on marginspedicels slender2-4 cm long glabrous or nearly socalyx obconic to campanulate 4-5 mm long 5-ribbed5-lobed at apex the lobes linear to subulate acuminate 2-4mm long entire glabrous or nearly socorolla campanulate2-2.5 cm long 1.5-2 cm wide 5-lobed at apex the lobes triangular acute at apexdisc narrowly tubular3-5 mm long Stamens 5with filanemts 1-1.8 cm long included the filanemts 9-10 mm longfiliform at upper part and dilatated at basal part anthers linear 5 mm long 0.5 mm wideobtuse at apex disc narrowly tubular2-4 mm longstyle filiform1.5-2.0 cm longgradually dilatated at upper part 3-lobed at apexthe lobes triangular stigma inside

     Widely distributed in Mainland China JapanKorea LaosRussia (Far East E Siberia) and N Vietnam Taiwan known from grassland and rocky places from 1900-3000 m above sea level throughout the island

 

4A.Adenophora triphylla (Thunb.) A. DC. forma albiflora S. S. Ying  白花輪葉沙參

                             -71-

Adenophora triphylla (Thunb.) A. DC., forma albiflora S. S. Ying, forma nov.

 

  白花輪葉沙參 (Adenophora triphylla (Thunb.) A. DC. forma albiflora S.S. Ying)  

                 之模式標本 (Holotype)

 

TYPE:TAIWAN. Nantou CountyRenai Township (仁愛鄉) on the way  from

                            -72-

Yuanfeng (鳶峰) to Cuifeng (翠峰)  ca.2580 m alt. S. S. Yings.n. September 27, 2018(holotype, NTUF)

 

  

     白花輪葉沙參 (Adenophora triphylla (Thunb.) A. DC. forma albiflora S.S. Ying)

 

Latin Diagnosis:Flores alba

Morphology:Flowers white otherwise like the typical form

     本品種開白花其他特徵皆與原品種 (typical form) 相同 

     多生長於高海拔約24002900 公尺間的山地多見於岩屑地。

 

13. 台灣產桔梗科蘭花參 (Wahlenbergia)一新種----台灣蘭花參

      (Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Ying)

 (A New Species of Genus Wahlenbergia (Campanulaceae) from Taiwan ----

         (Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Ying )           

Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Yingsp. nov.  台灣蘭花參  

                        -73-

   台灣蘭花參 (Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Ying ) 生長於岩石裂隙間

 

     TYPE:TAIWAN. Keelung CityLover Lake (情人湖) ca.210 m alt. S. S. Yings.n. September 22, 2018(holotype, NTUF)

     Latin Diagnosis:Herba parvacaulis brevissimusglabrus5-10 mm longus Folia secus dense dispositaalternasessilialanceolata vel oblonga8-15 mm long 3-5 mm lata acuminate vel aristatamargine interra vel crenulata glabra

     Flores solitartiiterminalespallo caerulo vel albo sacpi terminales3-5 cm longi

glabri calyces tubulosi3-4 mm longi apice 5-lobatilobis triangularis1-1.5 mm longisapice acuta corollae campanulata 7-9 mm longa4-6 mm in diametro apice 5 -lobatalobis ovatis vel ovato-lanceolatis 3-4 mm longis 2.5-3.5 mm latis apice acute vel obtusastamina 5 inclusa filamentis 2-3 mm longissuperioribus filiformibusglabris inferioribus dilatatis antheris oblongus1-2 mm longis1 mm latis discus cylindricus styli filiforesinclusi apice leviter gradatim dilatato-clatavi apice 3-lobati lobis rotundatisintus stigmatiferis

Morphology:A dwarf herbstem short 5-10 mm longglabrous Leaves simple alternate basalsessile lanceolate or oblong 8-15 mm long 3-5 mm wide

                             -74-

  台灣蘭花參 (Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Ying) 之模式標本 (Holotype)

 

acuminate or aristate at apexentire to remotely serrate at margins glabrous on both

                         -75-

     台灣蘭花參 (Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Ying)  群生於岩石裂隙間

   

surfaces

     Flower solitaryterminal pale blue to white scape terminal 3-5 cm longglabrous calyx tubular 3-4 mm long 5-lobed at apex the lobes triangular 1-1.5 mm longacute at apex corolla campanulate 7-9 mm long4-6 mm wide 5-lobed at apex lobes ovate to ovate-lanceolate3-4 mm long2.5-3.5 mm wide acute to obtuse at apex stamens 5included filaments 2-3 mm longfiliform at upper part and dilated at basal partanthers oblong 1-2 mm long1 mm wide disc cylindricalstyle filiform included gradually dilated at upper part3-lobed at apexlobes rounded stigma inside

     The species is charactered by its small habitatsmall and basal leavessolitary flower

     小草本莖單生5-10 公厘 光滑無毛茸葉單生互生基生 無葉柄披針形或長橢圓形8-15 公厘3-5 公厘` 稍帶肉質先端漸尖或尖突狀 全緣至有稀鋸齒表裡兩面皆光滑無毛茸  

     花單生,頂生,淡藍色、淡紫色或白色;花莖頂生,長 3-5 公分,光滑無毛茸;花萼筒形,長3-4 公厘,先端5 裂;裂片三角形,長1-1.5 公厘,先

                           -76-

   台灣蘭花參 (Wahlenbergia taiwaniana  S.S. Ying) 另一群生於岩石裂隙間

 

端銳尖;花冠鐘形,長 7-9 公厘, 4-6 公厘,先端5 裂;裂片卵形至卵狀披針形,長3-4 公厘,寬2.5-3.5 公厘, 先端銳尖至鈍;雄蕊5 枚, 不伸出花冠外,上部線形,基部膨大;花藥長橢圓形,長1-2 公厘,寬約1 公厘; 花盤圓柱形;花柱線形,不伸出於花冠筒外,先端膨大三裂;裂片圓形,內面為柱頭

      本種為岩生性小植物,植株低矮, 葉基生,花莖單生,直立,花亦為單生, 極具特徵性著者在基隆情人湖岩石隙縫中採集到, 植株個體數甚稀少,可能不到一百株, 因而在此不告知確切採集地點然期盼後續研究者如在情人湖園區找到這種植物時,請多加愛護,切莫將此種植物一掃而光,而導致滅絕

 

14. 台灣產防己科木防己屬 (Cocculus)一新種----台灣木防己

      (Cocculus taiwanianus  S.S. Ying)     

 (A New Species of Genus Cocculus (Menispermaceae) from Taiwan ----

         (Cocculus taiwanianus  S.S. Ying )                              

                            -77-

Cocculus taiwanianus  S.S. Yingsp. nov.  台灣木防己 

  TYPE:TAIWAN. Keelung CityLover Lake (情人湖) ca.150 m alt. S. S. Yings.n. Aprril 28, 2018(holotype, NTUF)

   

      台灣木防己 (Cocculus taiwanianus  S.S. Ying) 結果實的枝條

                       

Latin Diagnosis:Scandentissima ramis teretibus 70-150 cm longisglabris vel pubescentis ramulis gracilibusFolia slterna chartacea vel tenuiter coriaceaovata vel ovato-lanceilata 5-10 cm longa3-4 cm lata apice cuspidato- acuminata basi rotundatasupra virida subtus pallo viridio costa supra impressa subtus prominente elevata utraque pagine glaberrimaPetiolis 3-5 mm longis glabris

     Flores ad axillas foliorum solitaripedicellis 1 mm longisglabris vel minute hirsutis Flores ♀ minoressepala 6 exteriora minora ovata 0.5 mm longa interiora linearia 0.8 mm longacarpella 1-3compresso-globuae 2-2.5 mm in diametroglabra 1-ovulata Drupa compresso-globuae5-6 mm in diametro 2-3 mm crassua semina 1 

Morphology:A climbing shrub as a erect subshrub when young then become a woody

                          -78-

climber stem elongateterete70-150 cm long or more glabrous to pubescent Leaves

                        

台灣木防己 (Cocculus taiwanianus  S.S. Ying) 之模式標本 (Holotype)

 

                          -79-

simple, alternate chartaceous to slight coraceous ovate to ovate lanceolate5-10 cm long3-4 cm wide cuspidate-acuminate at apex rounded at basegreen surface and

                 

     台灣木防己 (Cocculus taiwanianus  S.S. Ying) 二枚果實共一果梗

 

pale green beneath midrib impressed on surface and elevated beneath lateral veins 4-6 per side and impressed on surface and elevated beneath entire at marginsglabrous on both surfacesPetioles 3-5 mm long glabrous

      Flowers solitary axillary on the leaf-axil minute pedicels about 1 mm longglabrous to minutely hirsute ♀ flowers minute sepals 6 in two series sepals in outer series ovate0.5 mm longthe inner series ones linear 0.8 mm longcarpels 1-3compressed globise 2-2.5 mm in diameter glabrous1 ovule Fruit a compressed globose 5-6 mm in diameter 2-3 mm thickness one seed

     The species is charactered by its solitary and minute flowercompressed globose fruit and subshrub when youngthen become a woody climber in habit Sometimes it is two fruits with one pedicel it is indicated that only 2 carpels fertilized    

     灌木狀藤本 剛長出來時多呈亞灌木狀成長後呈木質藤本 莖長可

                             -80-

70-150 公分,具有多數枝條枝條蔓生, 圓柱形, 徑 2-3 mm, 綠色, 幼時具有毛, 後則多光滑無毛茸或稍有毛茸葉為單葉互生, 卵形至卵狀披針形, 長7-10 公分,寬3-4 公分, 先端漸尖而呈短尾狀,基部圓鈍,紙質或薄革質,

                       

   台灣木防己 (Cocculus taiwanianus  S.S. Ying) 呈藤本狀植株生長情形

 

表面呈綠色,背面淡綠色,中肋於表面凹下而於背面隆起, 側脈每邊4-6 枚, 亦於背面隆起全緣無鋸齒表裡兩面皆光滑無毛茸葉柄長3-5 公厘 光滑無毛茸

花單生於葉腋甚小;花柄長約1 公厘光滑無毛至有細小的粗毛 雌花小;萼片6 枚排成二列 外列三枚卵形 0.5 公厘 內列三枚線形 0.8 公厘;心皮-3 扁球形徑約2-2.5 公厘 光滑無毛茸內有胚珠一枚. 果實單生或二枚生長於同一果梗上 核果 扁圓形5-6 公厘2-3 公厘 成熟時呈深藍色果肉薄 核堅硬 內有種子一枚種子扁圓形

     本種的特徵為花甚小,不易見 (找到) ,生長於葉腋 果實扁球形,有時有二枚果實同時生長於一果梗上,顯示二枚心皮同時授精後,生長於同一果梗上,植株初呈亞灌木狀生長,成長後則漸呈藤本狀

                            -81-

     本種為基隆情人湖附近常綠闊葉林下的亞灌木狀藤本,數量普通易見 歡迎有興趣者去採集研究看看  

 

15.台灣產三色菫科戟葉三色菫 (Viola betonicifolia) 一新變種----細紋

    三色菫 (Viola betonicifolia Sm.var.yuanfengia  S.S. Ying)

 (A New Variety of Viola betonicifolia Sm. (Violaceae) from

     Taiwan ---- (Viola betonicifolia Sm.var.yuanfengia  S.S. Ying)     

Viola betonicifolia Sm.var.yuanfengia  S.S. Ying,  sp.nov.  細紋三色菫

TYPE:TAIWAN. Nantou CountyRenai Township (仁愛鄉) on the way  from Yuanfeng (鳶峰) to Cuifeng (翠峰),  ca.2570 m alt. S. S. Yings.n. May 5, 2018(holotype, NTUF)

                            

    細紋三色菫 (Viola betonicifolia Sm. var.yuanfengia  S.S. Ying) 之花姿

 

                            -82-

Latin Diagnosis:Herbarhizorpa erectum Folia radicalialonge petiolatalanceolata triangulari-ovata cum triangulari-hastata 3-8cm longa 1-3.5 cm lataapice acuta basi tenuiter cordata utraque glabra vel subglabramargine subintegra vel remote crenata Petiolis 3-8 cm longis, glabris

     Flores solitariterminales pedunculati pedunculis 4-10 cm longisglabris erectis vel ascentibisbracteis linearis3-6 mm longissepala ovato-lanceolata vel lanceolata 4-6 mm longa 1-1.5 mm lataapice acute cu acuminata petala 5inaequalis glabra labellum album cum pallo coeruleum venis ovatum 1.5-2 cm

 

   細紋三色菫 (Viola betonicifolia Sm. var.yuanfengia  S.S. Ying) 群叢生長

 

longum 1-1.5 cm lataapice aristatum calcare gibbiformi1.5-2 mm lato ca 2mm longopetala lateralibus inferioribus obliaue spathulatis1.2-1.6 cm longis 4-6 mm latis apice obtusatisbasi attenuatispetalis lateralibus superioribus oblongatis 1.2-1.5 cm longis 4-6 mm latis apice obtusatis basi attenuata Stamina 5 ovairum obconicum1.5 mm longum et latum glabrum stylo columniformi 2-2.5 longo

Morphology:A annual herb rhizome erect thick Leaves radical elongate petioled 

                            -83-

                  

  細紋三色菫 (Viola betonicifolia Sm. var.yuanfengia  S.S. Ying)之模式標本

               

lanceolate triangular ovate to triangular hastate 3-8 cm long 1-3.5 cm wideacute at apex slightly cordate at baseglabrous to subglabrous on both surfaces subentire to remotely crenata at marginsPetioles 3-8 cm longglabrous 

                            -84-

     Flowers solitarylarger terminalpedunculate the peduncles 4-10 cm longglabrouserect to ascending bracts linear3-6 mm long sepals ovate-lanceolate or lanceolate 4-6 mm long1-1.5 mm wide acute to acuminate at apex petals 5 unequal glabrouslip white with pale blue veins ovate 1.5-2 cm long1-1.5 cm wide aristate at apex spur pounch-like 2 mm long1.5-2 mm wide2 lower lateral petals oblique spathulate 1.2-1.6 cm long 4-6 mm wideobtuse at apexattenuate at base 2 upper laterial petals oblong1.2-1.5 cm long 4-6 mm wide obtuse at apexattenuate at basestamens 5 ovary obconical 1.5 mm long and wide glabrous style column-like 2-2.5 mm long

     The variety is chaeactered by its larger flowers, the lip is largest than other petals, white with pale blue veins, the other petals pale blue in color with dark blue veins  

     一年生草本 根莖直立 粗厚葉根生叢生 具有長葉柄 披針形三角狀卵形或三角狀箭形 3-8 公分1-3.5 公分 先端銳尖基部略呈心形光滑無毛茸至近似如此近似全緣至有稀疏鋸齒 葉柄長3-8 公分 光滑無毛茸 

     花單生較大頂生於花梗上 花梗長4-10 公分光滑無毛茸直立或斜上升苞片線形3-6 公厘 萼片卵狀披針形4-6 公厘1-1.5 公厘 先端銳尖至漸尖 花瓣5 不整齊光滑無毛茸唇瓣最大白色帶有淡藍色脈絡 卵形1.5-2 公分1-1.5 公分先端尖突狀距略呈袋狀2 公厘1.5-2 公厘 2 下位花瓣歪舌形1.2-1.6 公分4-6 公厘 先端鈍基部漸狹 2 上位花瓣長橢圓形1.2-1.5 公分4-6 公厘先端鈍基部漸狹 雄蕊五枚子房倒錐狀 長寛皆為1.5 公厘 光滑無毛茸 花柱圓柱狀2-2.5 公厘

     本變種之主要特徵為花較大 唇瓣為花瓣中最大的白色而有淡藍色脈絡 其他花瓣顏色則為淡藍色而有深藍色的脈絡

 

16.南投三色菫 (Viola nantouensis  S.S. Ying)  (三色菫科) 重新被發

           

                        -85-

(Viola nantouensis S. S. Ying (Violaceae)  is re-discovered in Taiwan)  

 

Viola  nantouensis S. S. Ying in Mem. Col. Agric. Nat. Taiwan Univ. 28(2):45, col photo  

      16 (1988).  南投三色菫

                      

        南投三色菫 (Viola nantouensis  S.S. Ying) 花盛開時

 

     南投三色菫為著者於1988 年發表的新種三色菫植物, 1993 年出版的Flora of Taiwan Second edition台灣植物誌 第二版》由王震哲及黃增泉所撰寫 Violaceae 三色菫科》並未加以處理 迄今已有三十個年頭 不過這種三色菫一直生長在合歡山鳶峰附近 2500-2700 公尺的山地 多見於開闊地及路旁 跟其他的三色菫類植物不同的是 其花期為十月底至十一月底間 或許因此而較少引起研究者注意 惟著者十月下旬及十一月間每次至鳶峰一帶採集研究植物時皆能找到這種三色菫確認這種三色菫的存在也拍了

                            -86-

一些照片,特放在這裡供讀者觀賞外同時也使用中 英文將這種三色菫的特徵再加以敘述 而本種的模式標本 (holotype) 己遺失 著者特指定一張標本來作為模式標本使用是為Lectotype   

     Perenial herbs rhizome ascending glabrous Leaves radicalelongated petioled triangular to widely triangular or ovate triangular 3-7 cm long3-5 cm wide acuminate at apex truncate at basesomewhat unequal characteous glabrous surface

                        

     南投三色菫 (Viola nantouensis  S.S. Ying) 小群集花開果裂情形

 

and glabrous or slightly pubescent on veins beneath crenate to serrulate at marginsmidrib elevated on both surfaces lateral veins impressed and elevated beneathPetioles 7-10 cm long somewhat winged at upper partciliolate at margins stipules adnated with the base of petioleslanceolate4-5 mm long acuminate at apex short remotely fimbriate ciliate at margins

     Flowers solitary terminal2.5-3 cm in diameter when opened scape 6-10 cm

                          -87-

long glabrous bracts 2linear 6-8 mm long about 1 mm widesepal 5lanceolate 6-8 mm long 2.5-3 mm wideacuminatee at apex glabrous or hirsute at base inside petals unequal pale blue with dark veins 2 upper petals lanceolate to widely lanceolate 1.2-1.5 cm long 5-7 mm wideobtuse at apex slightly clawed at basethe claws 1-1.5 mm long the lateral 2 petals oblong1.2-1.6 cm long 6-8 mm wide obtuse at apex short-clawed at base the claw 3-4 mm long lip oblong 1.5-2 cm long 6-8 mm wide white with blue veins at base and bluish purple at upper part 

                            

       南投三色菫 (Viola nantouensis  S.S. Ying) 生長於岩屑地

 

rounded at apex obtuse at base spur 4-6 mm long2-3 mm wide stamens 5 ovary globose 2-2.5 mm long style slender 2.5-3 mm long Fruits capsules 3-celled valved opened when matureseeds rounded 0.5 mm in diameter

     The species is charactered by its flowering time is late October to Novemberflowers rather largeOccures at Mt.. for Hoyuanshan about 2500 -2700 meters above sea

                             -88-  

     南投三色菫 (Viola nantouensis  S.S. Ying)  Lectotype

 

level on rocky places only   

     多年生草本根莖斜上升光滑無毛茸 葉根生 有長葉柄三角形至

                                -89-

闊三角形或卵狀三角形3-7 公分3-5 公分 先端漸尖基部截斷狀 略呈不整齊 紙質 表面光滑無毛茸 背面光滑無毛茸或在葉脈處略有毛茸 葉緣疏鋸齒至有鋸齒中肋於表裡兩面隆起側脈於表面凹下而於背面隆起葉柄長7-10 公分上部有翼毛緣托葉與葉柄基部相連 披針形4-5 公厘 先端漸尖,邊緣有短而疏生細絲狀毛

     花單生頂生開放時徑2.5-3 公分 花莖長6-10 公分光滑無毛茸苞片二枚 線形6-8 公厘 寬約1公厘 萼片5 披針形6-8 公厘2.5-3 公厘先端漸尖光滑無毛茸或內面基部有毛茸 花瓣5 不整齊 淡藍色但具深藍色脈絡 上位二枚花瓣披針形至闊披針形1.2-1.5 公分5-7 公厘 先端鈍 基部略有爪 爪長1-1.5 公厘 側生二枚花瓣長橢圓形1.2-1.6 公分6-8 公厘先端鈍 基部有短爪爪長3-4 公厘 唇瓣長橢圓形1.5-2 公分6-8 公厘基部白色而有藍色脈絡先端藍紫色 先端圓 基部鈍距長4-6 公厘2-3 公厘 雄蕊 5 子房球形2-2.5 公厘 花柱細長 2.5-3 公厘不伸出花外  果實為蒴果 三室 成熟時瓣裂種子圓形0.5 公厘  

     本種花期多為十月底至十一月底 花較大見於合歡山鳶峰附近2500-2700 公尺處 多見於岩屑地或開闊地

 

17. 台灣產鼠鞠草屬 (Gnaphalium)  (菊科) 學名之訂正     

  (To Correct the Scientific Names of Genus Gnaphalium (Asteraceae) in Taiwan

       1978年以前 台灣有關鼠鞠草屬 (Gnaphalium) 的植物大都僅是名錄的列舉而已 直到該年台灣植物誌第一版 (Flora of Taiwan, first edition出版菊科 (Asteraceae) 由李惠林撰寫 鼠鞠草屬他敘述了五種及二變種植物計有

     1. Gnaphalium adnatum Willd.

     2. Gnaphalium affine  D. Don.

     3a. Gnaphalium hypoleucun DC.

     3b. Gnaphalium hypoleucun DC. var. amoyense (Hance) Hand.-Mazz.

                         -90-

     4a. Gnaphalium involucratum Forest                       

     4b. Gnaphalium involucratum Forest. var. ramosum DC.

     5. Gnaphalium japonicum Thunb.  

 

     由於商用航空器 (民航飛機) 快速發展 縮短了各城市的距離 而旅運業蓬勃發展促進了人類交流因而也帶動了許多植物藉由運輸工具 (如人類 飛機輪船車輛 物品等) 無意間引進台灣有些種類對環境適應性特強 久而久之便形成了馴化植物 (naturalized plants鼠鞠草屬 (Gnaphalium) 植物也不例外 也有一些植物形成了歸化植物 因此1998年出版的台灣植物誌第二版 Flora of Taiwan, second edition 菊科植物由彭鏡毅等撰寫他撰寫及處理的鼠鞠草屬 (Gnaphalium) 植物 除了自生種外 也增加了一些馴化種 他處理的方式如下

自生種 (native species)

     1. Gnaphalium adnatum Willd.

     3a. Gnaphalium hypoleucun DC.

     3b. Gnaphalium hypoleucun DC. var. amoyense (Hance) Hand.-Mazz.

     4a. Gnaphalium involucratum Forest. var. ramosum DC.

     4b. Gnaphalium involucratum Forest. var. simplex DC.

     5. Gnaphalium japonicum Thunb.

     6a. Gnaphalium luteoalbum Linnt.

     6b. Gnaphalium luteoalbum Linnt. subsp. affine (D. Don.) Koster

馴化種 (naturalized species)

     2. Gnaphalium calviceps Fernald

     7. Gnaphalium pensylvanicum Willd.  

     8. Gnaphalium purpurcum Linn.

     9. Gnaphalium spicatum Lam.

       (序號係依據《台灣植物誌, 第二版》)

 

     經過近二十年時間後 植物分類學進步很多 尤其在分子生物科學方面進步良多 尤其是一些種類繁多的大科 如菊科 (Asteraceae) 植物分類得更

                            -91-

為精細 有些大屬 經由分子生物學的分析研究精準地再細分為好幾個屬的植物 上述的台灣產九種鼠鞠草屬 (Gnaphalium) 植物 在較新的系統裡 已經細分為三個不同的屬特將其細分情形介紹如下

          

                  1. 鼠鞠草屬 (Gnaphalium) 植物

Gnaphalium Linn., S. Pl. 2: 850 (1753); Chen, Y..S. & Bayer, R. I., Fl. China 20-21:790,

     (2011)   

     Annual or perennial herbs stem erect or ascending branched uppward Leaves simple alternateentire at margins usually pubescent Capitula solitary to manyPhyllaries papery stereome undividedReceptacle flat epaleate Outer florets purple filiformCentral florets bisexual purple Anthers with flat appendages Style branches truncatewith hairs apically Achenes oblong with short clavate twin hairs Pappus bristles capillaryscabrid free

    80 species or more cosmopolitantwo species in Taiwan

 

1. Gnaphalium involucratum G. Forster 分枝鼠鞠草, 星芒鼠鞠草

Gnaphalium involucratum G. Forster, Fl. Ins. Austr. 55.( 1786); Chen, Y..S. & Bayer, R.

     I., Fl. China 20-21:790, (2011)

  Gnaphalium involucratum var. ramosum Candolle, Prodr. 6:236 (1838); Kitamura in

     Mem. Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol. 13:222 (1937); Li, H. L., Fl. Taiwan

     ed.1. 4:875(1978); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:976 (1998)

  Gnaphalium  morii  Hayata, Icon. Pl. Formos. 8: 58. (1919)

  Gnaphalium sphaericum Willd. Enum. Pl. 2:867-868 (1809)

 

     (限於篇幅種的敘述省略)

     分佈於印尼馬來西亞菲律賓澳大利亞夏威夷及紐西蘭等地 中國大陸並沒有此種台灣生長於中海拔山地多見於開闊裸露地

     大陸的資料認為Gnaphalium involucratum var. ramosum Candolle Gnaphalium involucratum是同種 因而將其列在異名之下

 

                           -92-

1A. Gnaphalium involucratum G. Forster var. simplex Candolle  細葉鼠鞠草

Gnaphalium involucratum G. Forster var. simplex Candolle, Prodr. 6:236 (1838); Kitamura

     in Mem. Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol. 13:221 (1937); Li, H. L., Fl.

     Taiwan ed.1.  4:875(1978); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:976, photo 458

     (1998)

  Gnaphalium  lineare sensu  Hayata in Journ. Coll. Sci. Univ. Tokyo 25(19):131 (1908)

     &  Icon. Pl. Formos. 8: 58. (1919)non Schultz.-Bip  

                         

       (限於篇幅種的敘述省略)

   分佈於印尼菲律賓 澳大利亞及紐西蘭等地台灣生長於較高海拔約2000 3200 公尺的山地見於開闊的原野或岩屑地

     中國植物誌並未敘述 (處理) 此變種 惟本變變確實存在於台灣故在此列入

 

2. Gnaphalium japonicum Thunb. 父子草青天地白 細葉鼠鞠草

Gnaphalium japonicum Thunb., Syst. Veg. ed. 14, 749 (1784); Kitamura in Mem. Coll.

     Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol. 13:219 (1937); Li, H. L., Fl. Taiwan ed.1.

     4:875(1978); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:976, pl. 463 (1998)

  Euchiton japonicus (Thunb.) Anderb. Opera Botanica 104:167 (1991)

 

     (限於篇幅種的敘述省略)

     分佈於日本韓國大洋洲國家及中國大陸東南及華南部份地區 台灣生長於平地至中海拔山地

     Gnaphalium japonica Thunb. 之原始文獻應為 Systema Vegetabilium. Editio decima quarta 749. 1784. (May-Jun 1784) (簡寫為 Syst. Veg. (ed. 14)) 而不是 台灣植物誌第二版 Flora of Taiwan, second edition》所寫的 Fl. Jap. 311 (1784)

 

           2. 擬鼠鞠草屬 (Pseudognaphalium) 植物

Pseudognaphalium Kirpicznikov, Trudy Bot. Inst. Akad. Nauk S.S.S.R., Ser. 1. Fl. Sist.

     Vyssh. Rast. 9: 33. (1950). Chen, Y..S. & Bayer, R. I., Fl. China 20-21:815,

                            -93-

     (2011); Neson, G. L., Fl. North. Amer. 19-21:415, intern. ed. (201?)

  Gnaphalium  subg. Laphangium (Hilliard & B. L. Burtt). Sell, P.D., Fl. Gr. Brit.

     Ireland 4: 555.( 2006)

  Laphangium (Hilliard & B. L. Burtt) Tzvelev.,Byull. Moskovsk. Isp. Ord. Biol.

     98(6):105 (1993), [1994]

 

     Pperennial biennial or annual herbs Stems usually erect sometimes decumbent to procumbent Leaves basal and cauline or mostly cauline alternate usually sessile blades  narrowly lanceolate to oblanceolate bases often clasping and/or decurrent margins entire greenish and glabrous or glabrescent surface white to gray and tomentose to velutinous beneath

     Heads disciform usually in glomerules in corymbiform or paniculiform arrays sometimes in terminal clusters Involucres mostly campanulate to cylindric Phyllaries in (2–)3–7(–10) series whitishrosy tawny  or brownish (opaque or hyalinedull or shiny stereomes usually green usually sessile-glandular distally)unequal usually chartaceous toward tips Receptacles flat smooth epaleatePeripheral (pistillate) florets (15–)25–250+ (more numerous than bisexual) corollas yellowish Inner (bisexual) florets (1–)5–20(–40+) corollas yellowish (red-tipped in P. luteoalbum)Cypselae oblong-compressed or cylindric faces usually smooth sometimes papillate-roughened and/or with 4–6 longitudinal ridges usually glabrous (papilliform hairs in P. luteoalbum) pappi readily falling  of 10–12 distinct (coherent basally in Pseudognaphalium luteoalbum and P. stramineum) barbellate bristles in 1 seriesx = 7

     Species ca. 100 worldwidemostly South America to North America mostly in temperate regions Four species in Taiwan

 

1. Pseudognaphalium adnatum (Candolle) Y.S. Chen 紅面番寬葉擬鼠鞠草

Pseudognaphalium adnatum (Candolle) Y.S. Chen, Fl. China 20-21:816 (2011)

    Anaphalis adnata Candolle, Prodr. 6: 274.( 1838)

    Anaphalis esquirolii (H. Léveillé) H. Léveillé, Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 12:

                            -94-

      189. (1913)

   Anaphalis sericeoalbida (Vaniot) H. Léveillé, Fl. Kouy-Tchéou 85. (1914)

   Gnaphalium adnatum (Candolle) Wallich ex Thwaites, Enum. Pl. Zeyl. 422. (1864);

     Kitamura in Journ. Jap. Bot. 21:57 (1947) & Mem. Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser.

     B. Biol. 29:47 (1957); Li, H. L., Fl. Taiwan ed.1. 4:872, pl.1230 (1978); Peng, C. I.

     et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:973,  pl. 462,  photo 456 (1998)

   Gnaphalium sericeoalbidum Vaniot.in Bull. Acad. Int. Géogr. Bot. 12(167–168):

     501–502.( 1903)

  Gnaphalium esquirolii H. Léveillé, Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 11(286-290):

      307. (1912)

  Gnaphalium formosanum Hayata, Icon. Pl. Formos. 8: 58. (1919); Kitamura in Mem.

     Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol. 13:215 (1937)

 

       (限於篇幅種的敘述省略)

    廣泛分佈於印度 緬旬 菲律賓 泰國尼泊爾 越南 不丹及中國大陸西南及華南各地區 台灣生長於中至高海拔山地 最高可達 3500 公尺 (合歡山武嶺地區) 裸露地及岩屑地

    Flora of Taiwan, second edition台灣植物誌第二版》本種的原始文獻所列的 Gnaphalium adnatum Wall. ex DC., Prodr. 6:274 (1838)根本上是錯誤的

 

2. Pseudognaphalium hypoleucum (Candolle) Hilliard & B. L. Burtt 鼠鞠草     

       鼠鞠草

Pseudognaphalium hypoleucum (Candolle) Hilliard & B. L. Burtt in Bot. J. Linn. Soc. 82:

     205. (1981); Chen, Y..S. & Bayer, R. I., Fl. China 20-21:817,  (2011)   Gnaphalium hypoleucum Candolle in Wight, Contr. Bot. India, 21.( 1834); Hayata,

     Formos. 130 (1908); Kitamura in Act. Phytotax. Geobot. 6:83 (1917); Li, H. L., Fl.

     Taiwan ed.1. 4:874 (1978); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:975, photo

     457 (1998)

   Gnaphalium confertum Bentham in London Journ. Bot. 1:488 (1842)

                       -95-

  Gnaphalium formosanum Hayata, Icon. Pl. Formos. 8:58 (1919)

  Gnaphalium hypoleucum var. brunneonitens Handel-Mazzetti, Symb. Sin. 7(4):1105

     (1936)

 

     (限於篇幅種的敘述省略)

    廣泛分佈於印度 越南緬甸 尼泊爾 菲律賓 泰國 伊朗不丹印尼 巴基斯坦日本 韓國及中國大陸西南及華南各地台灣生長於中海拔山地約1500-2700 公尺處 多陽光的開闊地及裸露地

 

2A. Pseudognaphalium hypoleucum (Candolle) Hilliard & B. L. Burtt var. amoyense

     (Hance) S. S. Ying  分枝秋鼠鞠草 分枝秋鼠鞠草

Pseudognaphalium hypoleucum (Candolle) Hilliard & B. L. Burtt var. amoyense (Hance)

     S. S. Ying, comb. nov.

  Gnaphalium amoyense Hance in Journ. Bot. 6(66):174 (1868)

  Gnaphalium hololeucum Hayata, Icon. Pl. Formos. 8:59 (1919)

  Gnaphalium hypoleucum Candolle var. amoyense (Hance) Handel-Mazzetti, Symb. Sin.

     7(4):1105 (1936); Kitamura in Mem. Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol.

     13:219 (1937); Li, H. L., Fl. Taiwan ed.1. 4:874(1978); Peng, C. I. et al. , Fl.

     Taiwan 2 nd. 4:976 (1998)

  Gnaphalium hypoleucum Candolle var. hololeucum (Hayata) Yamamoto in Journ. Soc.

     Trop. Agric. 8:280 (1936)

  Gnaphalium hypoleucum Candolle var. brunneonitens Handel-Mazzetti, Symb. Sin.   

     7(4):1105 (1936)

 

     本變種的特徵在於表裡兩面皆密佈白色綿毛 其他與原種相似

     分佈於中國大陸西南各地區 台灣見於中海拔山地開闊多陽光裸露地 較少見

 

                          -96-

3. Pseudognaphalium luteoalbum (Linn.) Hilliard & B. L. Burtt 絲棉草

Pseudognaphalium luteoalbum (Linn.) Hilliard & B. L. BurttJ in Journ. Linn. Soc. 82:206

     (1981); Chen, Y..S. & Bayer, R. I., Fl. China 20-21:816, (2011)

  Gnaphalium luteoalbum Linn., Sp. Pl. 2:851 (1753). Koster in Blumea 20(1):206

     (1972); Chang & Tseng, Fl. Reipubl. Sin. 75:225 (1979); Peng, C. I. et al. , Fl.

     Taiwan 2 nd. 4:977 (1998)

  Helichrysum luteoalbum (Linn.) Rchb., Handb. Gewächsk. (ed.2) 2(2): 1460. (1829)

  Laphangium luteoalbum (Linn.) Tzvelev., Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir. Otd.

     Biol. 98(6): 105. ( 1993)

 

     (限於篇幅種的敘述省略)

    廣泛分佈於印度、巴勒斯坦、阿富汗、越南、泰國、寮國、伊朗、中國大陸西南及華南地區, 另在澳大利亞、 歐洲及北美洲亦有分佈台灣生長於低至中海拔山地, 500-2100 公尺處, 開闊山地及原野

          

4. Pseudognaphalium affine (D. Don) Anderberg, 鼠鞠草擬鼠鞠草

Pseudognaphalium affine (D. Don) Anderberg, in Opera Bot. 104: 146 ( 1991); Chen,

     Y..S. & Bayer, R. I., Fl. China 20-21:816, (2011)

  Gnaphalium affine D. Don, Prodr. Fl. Nepal 173 (1825); Kitamura in Act. Phytotax.

     Geobot. 15:61 (1953); Li, H. L., Fl. Taiwan ed.1. 4:872 (1978)

  Gnaphalium confusum Candolle, Prodr. 6:222 (1937)

  Gnaphalium javanum Candolle, Prodr. 6:222 (1937)

  Gnaphalium luteoalbum Linn. subsp. affine (D. Don) J. Koster in Blumea 6:484 (1941);

     Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:977, photo 459 (1998)

  Gnaphalium luteoalbum Linn. var. multiceps (Wall. ex Candolle) Hooker f., Fl. Brit.

     India 3(8):288 (1881)

  Gnaphalium multiceps Wall. , List no.8942 (1832), nomen nudum, ex Candolle, Prodr.

     6:222 (1937); Hayata in Journ. Coll. Sci. Univ. Tokyo 18(8):31 (1904)(Formos.); .

     Kitamura in Mem. Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol. 13:216 (1937)

                            -97-

  Gnaphalium ramigerum Candolle, Prodr. 6:222 (1937)

  Laphangium affine (D. Don) Tzvelev., Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir. Otd.

     Biol. 98(6): 105. ( 1993)

  Pseudognaphalium luteoalbum (Linnaeus) Hilliard & B. L. Burtt subsp. affine (D. Don)

     Hilliard & B. L. Burtt. in Journ. Linn. Soc. 82:206 (1981)

 

          (限於篇幅, 種的敘述省略)

     廣泛分佈於印度、巴勒斯坦、阿富汗、越南、泰國、不丹、印尼、尼泊爾、伊朗、日本、韓國、中國大陸西南及華南地區, 另在澳大利亞,及大平洋一些島嶼 亦有分佈 台灣生長於低至中海拔山地,約平地至1500 公尺山地, 多見於開闊山地及原野上, 較常見

 

               3. 洋鼠鞠草屬 (Gamochaeta) 植物

Gamochaeta Weddell, Chlor. Andina 1(4-6):151 (1855); Neson, G. L., Fl. North. Amer.

     19-21:431  (201?)

  Gnaphalium Linn. sect. Gamochaeta (Weddell) O. Hoffmann, Nat. Pflanzenfam.

     4(5):188 (1890)

  Gnaphalium Linn. subg. Gamochaeta (Weddell) Grenier, Fl. Jurass. 2:427 (1869)

 

     Annualsbiennials or perennial herbs stem erect to ascending Leaves basal and cauline alternate sessilelinear to oblanceolate or spatulateusually with a cuneate to more or less cordate base margins entire sometimes sinuate green and glabrescent or glabrous or grayish and arachnose loosely tomentose or subpannose surfacemostly white or gray and tomentose or pannose-tomentose beneath

     Heads disciform usually in glomerules borne in continuous or interrupted usually spiciformsometimes paniculiform arrays (reduced to terminal glomerules in depauperate individuals)

     Involucres narrowly to broadly campanulate2.5–5 mm

     Phyllaries in 3–7 seriesunequal, mostly brownish to stramineous sometimes

                            -98-

purplish hyalineoften shiny distally chartaceous to scarious eglandular

     Receptacles flat (concave in fruit) glabrous, epaleate

     Pistillate florets 50–130 more numerous than bisexual florets; corollas all yellow or purplish-tipped

     Bisexual florets 2–7corollas all yellow or distally purplish

     Cypselae oblong slightly flattened faces with papilliform hairs (myxogenic, their lengths about equaling diams.) pappi readily falling, of 12–28 barbellulate bristles in 1 series (basally connate in smooth rings falling as units)

     Species ca. 50North America Mexico West Indies Central America South America some species adventive and naturalized in Europe AsiaAustralia, and elsewhereThree species naturalized in Taiwan

 

1. Gamochaeta calviceps (Femald) Cabrera, 直莖洋鼠鞠草  

Gamochaeta calviceps (Femald) Cabrera in Bor. Soc. Argent. Bot. 9:368 (1961); Neson, G.

     L., Fl. North. Amer. 19-21:436,  (201?)  

  Gnaphalium calviceps Fernald, Rhodora 37: 449, plate 405, figs. 1–4. (1935),  (as

     calvescens); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:975 (1998)

  Gnaphalium japonica sensu Ying, Col. Ill. Fl. Taiwan 6:665, col photo 1642( 1998),

       non Thunb.

 

     (限於篇幅種的敘述省略)

     原產於美國南方各州及南美洲後在歐洲及太平洋島國紐西蘭日本皆有馴化的現象本種在台灣最早是由著者於1997 3-4 月間在台北市台大校園及原野採集到標本 鑑定為 Gnaphalium japonica的植物不過後來發現這種植物應是馴化種的 Gnaphalium calviceps Fernald 彭鏡毅在撰寫 台灣植物誌第二版 (Flora of Taiwan, secondt edition》時 使用Gnaphalium calviceps Fernald 學名正式將其列為馴化種

 

2. Gamochaeta coarctata (Willd.) Kerquelen,  裡白洋鼠鞠草

Gamochaeta coarctata (Willd.) Kerguelen in Lejeunia 120:104 (1987) ; Neson, G.

     L., Fl. North. Amer. 19-21:435  (201?)

                        -99-

  Gnaphalium coarctatum Willdenow, Sp. Pl. 3: 1886. (1803)  

  Gnaphalium spicatum sensu Lamarck in J. Lamarck et al., Encycl. 2: 757( 1788); Peng,

     C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:981 (1998). non Mill. (1768) illeg. nom.

  Gamochaeta spicata Cabrera in Biol. Soc. Argent. Bot. 9:380 (1961)

  Gnaphalium luii Ying, Col. Ill. Fl. Taiwan 6:666, col photo 1644( 1998)

 

        (限於篇幅, 種的敘述省略)

     本種原產於南美洲, 後在美國南部及墨西哥各地馴化 台灣最早為著者於1997 年三月間在七星山採集到標本 經鑑定為鼠鞠草屬 (Gnaphalium) 植物 且台灣以前尚未見過因而以 Gnaphalium luii 的新種名發表於著者所著的台灣植物彩色圖誌第六卷》上以紀念著者的恩師劉棠瑞教授 不過後來發現這種植物應是馴化種的Gnaphalium coarctatum Willd.

     彭鏡毅在撰寫 台灣植物誌第二版 (Flora of Taiwan secondt edition》時 不小心使用到一個不合法名 Gnaphalium spicatum Lamarck 來做此種植物的學名  原來Gnaphalium spicatum 學名有二個

     Gnaphalium spicatum Mill., Gard. Dict. ed.8,  24 (1768)合法名 另一種植物  

     Gnaphalium spicatum Lamarck in J. Lamarck et al., Encycl. 2: 757( 1788)

 

     種名完全相同 Gnaphalium spicatum Lamarck 的命名晚了二十年 自然是不合法名 1803 年德國植物學家 C.L. von Willdenow (1765-1812) 重新將這種植物命名為Gnaphalium coarctatum Willdenow

     1961 年西班牙植物學家後移阿根廷的 Angel L. Cabrera (1908-1999)  利用 Gnaphalium spicatum Lamarck 敘述的特徵將這種植物重新敘述為 Gamochaeta spicata Cabrera 1987 年法國植物學家Michel F.-J. Kerguelen 利用新組合的方式, 將這種植物重新命名為 Gamochaeta coarctata (Willd.) Kerguelen. 這個學名為一般研究者所接受

    台灣的植物界使用Flora of Taiwan second edition 台灣植物誌 第二版》的 Gnaphalium spicatum Lamarck 的學名 已經用錯了近二十年

    這種洋鼠鞠草經過近二十年在台灣生根繁殖在北部山區己經是極為普遍的一種馴化植物

                          -100-

     20181214日著者至台北市台灣大學森林系參加107 年度中華林學會年會時在其所贈送的《自然保育季刊》第103 期內有數篇悼念中央研究院研究員彭鏡毅博士的文章 驚覺彭博士已於民國10751 日因病過世

彭博士著作等身對台灣植物分類的研究極具貢獻 為不可多得的人材 英年早逝 讓人不勝唏噓特在此表示悼念之意

 

3. Gamochaeta pensylvanica (Willd.) Cabrera 匙葉鼠鞠草.

Gamochaeta pensylvanica (Willd.) Cabrera in Biol. Soc. Argent. Bot. 9:380 (1961); Neson,

     G. L., Fl. North. Amer. 19-21:437-438, . (201?)

  Gnaphalium pensylvanicum Willdenow, Enum. Pl., 867.( 1809); Peng, C. I. et al. , Fl.

     Taiwan 2 nd. 4:979, pl. 464 (1998)

  Gnaphalium spathulatum Lamarck in J. Lamarck et al., Encycl. 2: 758. (1788), non

     Burman f. 1768

  Gnaphalium peregrinum Fernald in Rhodora 45(539): 479–480, pl. 795. (1943)

  Gnaphalium purpureum sensu Hsu, Lu, Yang & Huang, Wild Herb. Pl. Taiwan 67

     (1987), non Linn.

 

       (限於篇幅種的敘述省略)

    原生於美國南部各州 中美洲及南美洲後則馴化於歐洲亞洲 非洲及澳大利亞等地為一泛世界性常見雜草 台灣於1987 年首見於徐國士等所編著《台灣野生草本植物 (書名可能有誤)》惟學名引用錯誤 彭鏡毅在撰寫 台灣植物誌第二版 (Flora of Taiwan, secondt edition》時將其改用Gnaphalium pensylvanicum Willdenow 學名 現幾乎所有的有關植物誌及相關著者皆使用 Gamochaeta pensylvanica (Willd.) Cabrera 此一學名                

     台灣分佈於平地至1,500 公尺的山地開濶地及荒癈的原野路旁等處

 

4. Gamochaeta purpurea (Linn.) Cabrera 美洲鼠鞠草, 鼠鞠舅.

Gamochaeta purpurea (Linn.) Cabrera in Biol. Soc. Argent. Bot. 9:377 (1961); Neson,

     G. L., Fl. North. Amer. 19-21:433  (201?)

  Gnaphalium purpureum Linnaeus, Sp. Pl. 2: 854. (1753); Huang, Fl. Taiwan, ed. 1.

                            -101-

     6:138 (1979); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:979 (1998)

  Gnaphalium rosaceum I. M. Johnston in Contr. Gray Herb. 68: 99. (1923)

  Gamochaeta rosacea (I. M. Johnston) Anderberg in Opera Bot. 104: 157.( 1991)

 

      (限於篇幅, 種的敘述省略)

    本種明顯地原生於北美洲後入侵於其他地區 台灣最早見於1979 年黃增泉所編纂的台灣植物誌第一版 (Flora of Taiwanfirst edition》第六卷台灣植物名錄時 Gnaphalium purpureum Linnaeus列入 彭鏡毅在撰寫 台灣植物誌第二版 (Flora of Taiwan secondt edition》時將其種的特徵詳細敘述 現幾乎所有的有關植物誌及相關著者皆使用 Gamochaeta purpurea (Linn.) Cabrera 此一學名

 

18. 台灣產黃苑 (Senecio)  (菊科) 幾個新組合     

(Some New Combinations of Genus Senecio (Asteraceae) in Taiwan )

 

     近年來分子生物分類學研究 (Molecular systematic study) 對菊科植物族群 (tribe) 關係分析的結果顯示其中黃苑族 (Senecioneae) 中的黃苑屬 (Senecio) 內的Jacobaea (Mill.) Dumort. (section) 的種類形成了一種可靠的支持 那就是這群植物跟其他黃苑屬的植物 距離比較遠其中包括黃苑屬植物的模式種 (type species) Senecio vulgaris Linn. 在內 研究結果顯示黃苑族 (Senecioneae)sect. Jacobaea植物跟 Packera 屬及其他新世界(New World) 的一些屬比較親近這些發現 也證實了利用初步原細胞核系統分析 (phylogenetic analyses of nuclear) DNA 質體分析資料來進行對黃苑族 (Senecioneae)內系統分析的研究尤其是屬間的關係. (intergeneric relatinoship) 據推估在廣義的黃苑屬 (Senecio)約可細分為150 個不同的屬

     細看 Jacobaea 屬的分類的歷史它是由英國植物分類學者Phile Miller (1691-1771) 1754年首創  

 

Genus Jacobaea Mill.

                           -102-

Jabcobaea Mill. Gard. Dict. Abr. ed.4. 667 (1754). 傑氏黃苑屬 (新稱)

     Lectotype Jacobaea vulgaris Gaetrea  (為後人所制定)

     分佈於亞洲熱帶及溫帶亞洲 歐洲非洲及北美洲

 

     1791 年由德國植物學者 Joseph Gaertner (1732-1791) 首先發表, Jacobaea vulgaris Gaertn. 其衍生的同物異名要如下示

Jacobaea vulgaris Gaetrea, De Fruct. Sem. Pl. 2(3): 445. (1791)

  Senecio jacobaea Linn., Sp. Pl. 870 (1753)

  Senecio jacobaea Linn var nudus Weston, Bot. Univ. 2-3:641 (1772)

  Senecio jacobaea Linn subsp. nudus (Weston) Sojak, Cas. Cas. Nar. Muz. Odd. Pfl.

     148:77 (1980)

  Jacobaea sicca Gilb.,Fl. Lithuan. 3:149 (1782), nom. inval.

  Senecio foliosus DC., Prodr. 6:351 (1938)

  Senecio flosculosus Jord., Cat. Graines. Jard. Dijon 1848:30. (1848) non. S. jacobaea

     var. flosculosus Lam. & DC.

  Senecio jacobaeoides Willk. Prod. Fl. Hisp. 2:119 (1865)

     1794 年德國植物學者 Conrad Moench (1744-1805) 發表了Jacobaea abrotanifolia Moench 這種植物同時他並將Carl Linnaeus (1707-1778) 所發表的 Solidago alpina Linn. 新組合在 Jacobaea 屬內是為 Jacobaea alpina (Linn.) Moench

    1800 年瑞典植物學家 Carl Peter Thunberg (1743-1828) 發表了三種Jacobaea 屬的植物分別是 J. niveaThunb.J. mucronataThunb. J. vestitaThunb. 其中J. niveaThunb. 後德國植物學者 C.L. von Willdenow (1765-1812) 1803 年加以新組合列入黃苑屬內 是為Senecio nivea (Thunb.) Willd.

     1801 年德國植物學者 Gaertner Gottfried (1754-1825) Meyer Bernhard  (1767-1836) Johannes Scherbius (1769-1813) 三人合作發表了 Jacobaea aquatica  G. Gaertn., B. Mey. & J. Scherb. Jacobaea ovata G. Gaertn., B. Mey. & J. Scherb.這二種植物 後者於 1802 年由德國植物學者 David H. Hoope (1760-1846) 加以新組合列入黃苑屬內是為Senecio ovatus (G. Gaertn., B. Mey. & J. Scherb.) Hoppe。 而1803 年由同樣是由德國植物學者 C.L. von Willdenow (1765-1812)

                           -103-

 

再次加以新組合列入黃苑屬內 是為 Senecio ovatus (G. Gaertn., B. Mey. & J. Scherb.) Willd.當然後者是無效名 (inval. nom.) 。 而1801Gaertner Gottfried Meyer Bernhard Johannes Scherbius 三人也將Carl Linnaeus 1753 年所發表的Senecio paludosus Linn. 新組合列入Jacobaea 屬下是為Jacobaea paludosa (Linn.) G. Gaertn., B. Mey. & J. Scherb.

     1802 年同樣是Gaertner Gottfried Meyer Bernhard Johannes Scherbius 三人合作將Carl Linnaeus 1753 年所發表的Senecio erucifolius Linn. 新組合列入Jacobaea 屬下 是為Jacobaea erucifolius (Linn,) G. Gaertn.B. Mey. & J. Scherb.

     1808年義大利人後歸化為美國的植物學者 Constantine Samuel Rafinesque (1783-1840年)  也發表了 Jacobaea incana Raf. 這種植物  

     此後將近200 (確實為192 ) 皆無任何有關Jacobaea屬植物的發表, 一直到2000 年, 這時分子生物分類學己有相當的進展,開始有一股潮流醞釀將黃苑屬 (Senecio) 內的Jacobaea (Mill.) Dumort. 獨立為一個屬亦即是Jacobaea

     2000 E.I. Wierf 在一篇《The Annotated Check-list of the tribe Senecioneae Cass. (Asteraceae) in Siberia》的論文發表於《Turczaninowia》期刊第三卷 58-63 頁上 文中首先將 Senecio kirghiscus DC.Senecio nemorensis  Linn. , Senecio sarracenicus Linn. 這三種黃苑屬的植物轉移入Jacobaea屬內, 但也有人認為這三種植物跟, Jacobaea屬植物較疏,較不適合移轉入的

     2005年紐西蘭植物學家後歸化為美國籍的Pieter B. Pelser 及荷蘭植物學家R. V. Meijden Carl Linnaeus 1753 年所發表的 Othonna maritima Linn. 利用新組合的方式列入Jacobaea屬的一員, Jacobaea maritima (Linn.) Pieter & Meijden.

     2006Pieter B. Pelser J-F. Veldkamp R.. V. Meijden 三人在 《Compositae Newslett. 》期刊第44 期上發表 (new Combinations in Jacobaea Mill.              

Asteraceae---Senecioneae) 一文,列舉了 27 種屬於Jacobaea屬的植物,其中有 19 種是屬於新組合。 同年同一期相同的期刊, 也刊登了瑞典植物學者 Benth Nordenstam 所發表了 (Additionals to the genus Jacobaea Mill, Compositae--- Senecioneae) 列舉了 11 種的移轉至Jacobaea屬種及種以下分類單位。

                         -104-

 

     2013 Pieter B. Pelser 在 《Taxon》期刊 62卷一期也將 Cineraria racemosa M. Bieb.移轉至 Jacobaea屬的植物, 是為 Jacobaea racemosa (M. Bieb.) Pelser。 這種植物 1838DC (A.P. de Candolle) 也曾將它移轉至Senecio 屬內, 是為Senecio racemosa (M. Bieb.) DC.

     2015年義大利植物分類學者 Gabriele Galasso1 Fabrizio Bartolucci 合著的一篇論文 ( Four new combinations in Jacobaea Mill. (Asteraceae, Senecioneae)

for the European flora) 發表於 Natural History Sciences. Atti Soc. it. Sci. nat. Museo civ. Stor. nat. Milano 》第二卷第二期 95-96 頁, 他們也轉移了三種及一亞種原屬於黃苑(Senecio) 屬植物至Jacobaea屬內, 該文也證實Jacobaea這個屬己有 45 種植物的存在。

     目前流行的Kew Garden 網站上,也將Jacobaea屬列為有效屬名 (accepted genus)。見 http://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:319342-2 網站。

     因此著者將台灣產的有關黃苑屬 (Senecio) 的植物利用新組合的方法將其移轉至Jacobaea屬內。

1.Jacobaea morrisonensis (Hayata) S. S. Ying, comb. nov.

  Senecio morrisonensis Hayata in Journ. Cool. Sci. Univ. Tokyo 30(1):155 (1911), (Mat.

     Fl. Formos.)& Icon. Pl, Formos. 2:155, pl. 7 (1912); Kitamura in Mem. Coll. Sci.

     Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol. 16:247 (1942); Li, H. L., Fl. Taiwan ed. 1. 4:931

     (1978); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:1053, pl. 500, photo 485 (1998)

2.Jacobaea taitungensis (S.S.Ying) S. S. Ying, comb. nov.

  Senecio taitungensis S. S. Ying in Mem. Coll. Sci. Agric. Nat. Taiwan Univ. 30(2):63,

     photo 13-14 (1990); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:1056, pl. 503, photo 487

     (1998)

3.Jacobaea tarokuensis (C.-I.Peng) S. S. Ying, comb. nov.

  Senecio tarokuensis  C.-I. Peng in Bull. Bot. Acad. Sin. 40:56, fig. 3 (1999) & Peng, C.                   

     I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:1059, pl. 504 (1998)

4.Jacobaea kuanshanensis (C.-I.Peng et S.W. Chung) S. S. Ying, comb. nov.

  Senecio kuanshanensis C.-I. Peng et S.W. Chung inBot. Bull. Acad. Sin. 43: 155-159,

     f.1-3 (2002)

                         -105-

19. 台灣產蟛蜞菊屬 (Wedelia)  (菊科) 學名之訂正     

  (To Correct the Scientific Names of Genus Wedelia (Asteraceae) in Taiwan )

      1978年以前,台灣有關蟛蜞菊屬 (Wedelia) 的植物大都僅是名錄的列舉而已,直到該年台灣植物誌第一版 (Flora of Taiwan, first edition出版, 菊科 (Asteraceae) 由李惠林撰寫, 他敘述了三種植物, 計有

      Wedelia biflora (Linn.) DC.

     Wedelia chinensis (Osbeck.)Merr.

      Wedelia prostrata (Hook. & Arn.) Hemsl. .

    1998年出版的台灣植物誌第二版 Flora of Taiwan second edition 時, 菊科植物由彭鏡毅等撰寫, 他撰寫及處理的到蟛蜞菊屬 (Wedelia) 的植物時,將其分為四種及二個變種,計有

      Wedelia biflora (Linn.) DC.

      Wedelia biflora (Linn.) DC. var. ryukuensis H. Koyama

      Wedelia chinensis (Osbeck.)Merr.

      Wedelia prostrata (Hook. & Arn.) Hemsl. .

      Wedelia prostrata (Hook. & Arn.) Hemsl. . var. robusta Makino

      Wedelia trilobata (Linn.) Hitchc.

     其中新增加的南美蟛蜞菊 (Wedelia trilobata (Linn.) Hitchc),原產於南美洲, 在台灣是馴化種。

     2014年由鐘詩文許天銓發表 (台灣菊科的新紀錄植物-山蟛蜞菊) 台灣生物多樣性研究(TW J. of Biodivers.)》第十六卷第四期 Wollastonia montana (Blume) DC. 為台灣新紀錄種

     2017 年由陳建帆等人發表新近馴化的植物方莖卥地菊  Melanthera nivea (Linn.) Small) 台灣生物多樣性研究(TW J. of Biodivers.)》第十九卷第三期173-178 這種原產於美國東南部至中南美洲的菊科植物多見於台灣南部 北部還很少見到

     近年來菊科植物屬間分類變化甚大 許多屬常因新資料陸續出現而分成好

                        -106-

幾個屬有些屬因新資料出現而消失了Wedelia 屬就是一個例子 (至少在台灣是這樣的) , 它已經被 MelantheraSphagneticola Wollastonia 三個屬所取代台灣生物多樣性資訊入口網站》對Wedelia 屬的變動並未加以更改。 台灣植物資訊整合查訊系統網站》則部份有修正 部份則未改動 茲引用最新資料 將這三個屬台灣有的種類其學名變動情形分述如下

 

. Melanthera Rohr.卥地菊屬

Melanthera Rohr., Skr. Naturhist.-Selsk. 2(1): 213. (1792); Neson, G. L., Fl. North. Amer.

     21:123,  (201?)

     Perennial herbs to subshrubsStem erect to saandent

     Leaves simple opposite entire to 3-lobed

     Heads discoid [radiate] borne singly or in loosecorymbiform arrays

     Involucres ± hemispheric or broader 6–20 mm diam

     Phyllaries persistent mostly 8–16 in 2–3 series (mostly ovate to lanceolate subequal to unequal bases pallid with or without green veins apices herbaceous tips usually ± mucronate)

     Receptacles flat to convex or convex-hemispheric paleate (paleae oblanceolateconduplicate apices mucronate pungent erect or spreading to recurved)

     Ray florets 0 [8–15] Disc florets 20–100+ bisexualcorollas white [pale to bright yellow] tubes shorter than narrowly funnelform to cylindric throats lobes 5 ± deltate (anther sacs black style branches stigmatic in 2 lines appendages lance-triangularpapillate)

     Cypselae (± brown) obpyramidal (3–)4-anglednot or slightly compressed (striaterarely verrucose-tuberculate glabrous) pappi readily fallingof 2–12 barbellulate bristles or awns x = 15

 

   約有 20 餘種,主分佈於亞洲非洲 北美洲 中美洲 南美洲及太平洋島嶼等地。台灣自生種一種及馴化種一種。

 

1. Melanthera nivea (Linn.) Small 方莖卥地菊

                       -107-

Melanthera nivea (Linn.) Small , Fl. S.E. US. 1251, 1340 (1903); Chen et al. in Taiwan

     Journ. Biodiv. 19(3):173 (2017)

   Bidens nivea Linnaeus, Sp. Pl. 2: 833. (1753)

  Calea aspera Jacquin, Icon. Pl. Rar. pl. 583. 1786-1793 (1789)

  Melanthera aspera (Jacquin) Steud. ex Small in Bull. Torrey Bot. Club 36(3): 164

     (1909)

  Melanthera carpenteri Small, Fl. S.E. US. 1251, 1340 (1903)

 Melanthera deltoidea Michaux, Fl. Bor.-Amer. 2: 107. (1803)

 Melanthera hastata Michaux, Fl. Bor.-Amer. 2: 107. (1803)

Melanthera ligulata Small, Bull. New York Bot. Gard. 3(11): 439. (1905)

 

      (限於篇幅 種的敘述省略).

     原產於美國大西洋區及海灣地區伊利諾州及肯塔基南方亦可見之 台灣於2017 年在台灣南部發現有馴化狀生長

 

2. Melanthera prostrata (Hemsley) W. L. Wagner & H. Robinson 卥地菊, 天蓬草舅

Melanthera prostrata (Hemsley) W. L. Wagner & H. Robinson, Brittonia. 53: 557. (2002);

     Chen, Y..S. & Bayer, R. I., Fl. China 20-21:871 (2011)

  Wedelia prostrata Hemsley, Journ. Linn. Soc., Bot. 23: 434. (1888)

  Wedelia prostrata (Hooker & Arnott) Hemsl., Journ. Linn. Soc. Bot. 23:434 (1888);

     Kitamura in Mem. Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol. 16:259 (1942); Li, H.

     L., Fl. Taiwan ed.1. 4:961 (1978); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:1094,

     pl.523, photo 500 (1998)

  Verbesina prostrata sensu Hooker & Arnott, Bot. Beechey Voy. 195.( 1837), non

     Linn. (1753)

   Eclipta dentata H. Léveillé & Vaniot, Bull. Acad. Int. Géogr. Bot. 20(2/243): 11.

     (1910)

  Wollastonia prostrata Hooker & Arnott sensu, Bot. Beechey Voy. 265 (1841), non  

     Candolle (1836)

           

                      -108-

     (限於篇幅種的敘述省略)

     東南亞地區各國韓國 日本及中國大陸廣東等地區 台灣生長於地區 多見於沙地及沙丘

 

2A. Melanthera prostrata (Hemsley) W. L. Wagner & H. Robinson var. robusta (Makino)

     S. S. Ying,  大天蓬草舅

Melanthera prostrata (Hemsley) W. L. Wagner & H. Robinson var. robusta (Makino)

     S. S. Ying, comb. nov.

  Weledia prostrata var. robusta Makino,Journ. Jap. Bot. 1:21, f.2(1917); Peng, C. I. et

     al. Fl. Taiwan 2 nd. 4:1094 (1998)

  Weledia robusta ( Makino) Kitamura in Mem. Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol.

     16:258 (1942)

 

     莖伸長 具有多數分枝葉卵形4-13 公分2-6 公分 先端漸尖至銳尖 基部楔形葉緣有疏鋸齒質地較厚厚紙質至革質葉柄長1-2.5 公分頭狀花徑2-2.7 公分單生或三枚叢生

     分佈於日本及台灣 台灣僅見於北部海邊地區較少

 

. Sphagneticola  O. Hoffmann, 蟛蜞菊屬

Sphagneticola O. Hoffmann, Notizbl. Königl. Bot. Gart. Berlin. 3: 36. (1900); Neson, G.

     L., Fl. North. Amer. 21:126  (201?).

.

      Perennial herbsstem prostrate branchedoften rooting at nodes, somewhat succulent

     Leaves simple opposite ovate but angled 3-nerved obscurely 3-lobedsessile to petiolate        

     Heads radiateborne singly Involucres obconic 6–12 mm diam

     Phyllaries persistent 12–15 in 2–3 series  outer larger more foliaceous than inner

     Receptacles convex to conic paleate (paleae conduplicate scarious, acute)

                             -109-

     Ray florets 4–10 pistillate fertile corollas yellow to orange Disc florets 30–60 bisexual fertile corollas yellow to orangetubes shorter than campanulate throatslobes 5 lance-triangular

     Cypselae strongly biconvex to plumply 3–4-angled (epidermes usually thick corky smooth or tuberculate apices rostrate each bearing central neck or boss rostra obscure in mature fruits) pappi 0 or persistent coroniform (erose or fimbrillate to lacerate0.1–0.6 mm) x = 15

     約有四種主分佈於亞洲中美洲及南美洲 印度洋島嶼 太平洋島嶼及澳大利亞等地 台灣自生一種及馴化一種

 

1. Sphagneticola calendulacea (Linnaeus) Pruski, 蟛蜞

Sphagneticola calendulacea (Linnaeus) Pruski, Novon. 6: 411. (1996); Chen, Y..S. &

     Bayer, R. I., Fl. China 20-21:871 (2011)

  Verbesina calendulacea Linnaeus, Sp. Pl. 2: 902. (1753)

  Solidago chinensis Osbeck, Dagd. Ostind. Resa 241 (1757)

  Thelechitonia chinensis (Osbeck) H. Robinson & Cuatrecasas, Phytologia 72(2): 142.

     (1992)

  Wedelia calendulacea (Linnaeus) Lessing sensu, Syn. Gen. Compos. 222 (1832), non

     Richard (1807)

  Wedelia chinensis (Osbeck) Merrill., Philipp. Journ. Sci. 12(2): 111.( 1917); Kitamura

     in Mem. Coll. Sci. Kyoto Imp. Univ. Ser. B. Biol. 16:257 (1942); Li, H. L., Fl.

     Taiwan ed.1. 4:959, pl. 1262(1978); Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:1094,

     pl.522, photo 499 (1998)                                                                     

 

     (限於篇幅種的敘述省略)

     印度菲律賓印尼泰國斯里蘭卡 越南 緬旬 韓國 日本 太平洋島嶼及中國大陸華南地區台灣見於海岸沙地田梗及平地原野

 

2. Sphagneticola trilobata (Linnaeus) Pruski, 南美蟛蜞

Sphagneticola trilobata (Linnaeus) PruskiMem. New York Bot. Gard. 78: 114. ( 1996.)

                                -110-

      Chen, Y..S. & Bayer, R. I.Fl. China 20-21:870 (2011)

  Silphium trilobatum LinnaeusSyst. Nat., ed. 10, 2: 1233. (1759)

  Thelechitonia trilobata (Linnaeus) H. Robinson & CuatrecasasHytologia 72(2): 142.

     (1992).

Wedelia trilobata (Linnaeus) HitchcockRep. (Annual) Missouri Bot. Gard. 4: 99

     (1893)Peng, C. I. et al.Fl. Taiwan 2 nd. 4:1097 (1998)

 

     (限於篇幅種的敘述省略)

     原產於美洲熱帶及亞熱帶早年引進作為觀賞植物及護坡植物後則馴化多見於平地原野上

 

. Wollastonia Candolle ex DC. 孿花菊屬

Wollastonia Candolle ex DC.Nouv. Ann. Mus. Hist. Nat. 3: 414.(1834)Chen, Y..S.

     & Bayer, R. I.Fl. China 20-21:871 (2011)

 

     Perennial herbs to subshrubstem elongatebranched upwardbranches erect to ascending

     Leaves simpleoppositeovate to lanceolate 3-nerved petiolate

     Heads radiatesolitary terminal to open paniculate cymes involucre hemispheric to campanulate

     Phyllaries persistent2-seriatereceptacle convex

     Ray florets femalelamina yellow Disk florets bisexualcorollas yellow or greenish yellowanthers brown to black

     Ray achenes cuneiform 3-angledbase setuliferousapex truncate Disk achenes compressed and obscurely 4-angledbase setuliferous pappus absent or usually a single awn                   

       約有二種一變種主分佈於太平洋周邊地區及島嶼台灣自生二種及一變種

 

1. Wollastonia biflora (Linnaeus) DC. 孿花雙花蟛蜞菊

                         -111-

Wollastonia biflora (Linnaeus) DCProdr. 5: 546. (1836)Chen, Y..S. & Bayer, R. I.

     Fl. China 20-21:872 (2011)

  Verbesina biflora LinnaeusSp. Pl., ed. 22: 1272. (1763)

.  Acmella biflora (Linnaeus) SprengelSyst. Veg. [Sprengel 3: 591. (1826)

  Melanthera biflora (Linnaeus) WildKirkia 5:4 (1965)  

  Stemmodontia biflora (Linnaeus) W. WightContr. U.S. Natl. Herb. 9: 377.

     (1905)  

  Wedelia biflora (Linnaeus) DC.Contr. Bot. India 18 (1837)HayataJourn. Coll.

     Sci. Imp. Univ. Tokyo 18(8):19 (1904)KitamuraMem. Coll. Sci. Kyoto

     Imp. Univ. Ser. B. Biol. 16:260 (1942)Li, H. L.Fl. Taiwan ed.1. 4:959,

     (1978)Peng, C. I. et al.Fl. Taiwan 2 nd. 4:1093, photo 498 (1998)  

  Wedelia wallichii Lessing var. megalantha H. ChuangFl. Yunnan. 13: 833

     262–263 (2004)

  Wollastonia scabriuscula DC. ex DecneNouv. Ann. Mus. Hist. Nat. 3: 414. (1834)

     nom. illeg. superfl.

 

      (限於篇幅種的敘述省略)

     印度印尼菲律賓越南馬來西亞太平洋島嶼日本中國大陸華南及西南地區 台灣生長於北部及東部海岸地區

 

1A. Wollastonia biflora (Linnaeus) DC var. ryukyuensis  (H. Koyama) S. S. Ying, 

     琉球孿花 琉球蟛蜞菊

Wollastonia biflora (Linnaeus) DC var. ryukyuensis  (H. Koyama) S. S. Ying

     comb. nov. 

  Wedelia biflora (Linnaeus) DC . var. ryukyuensis H. KoyamaActa Phytotax.

     Geobot. 33:245 (1982)Peng, C. I. et al. , Fl. Taiwan 2 nd. 4:1093 (1998)      Melanthera biflora Wild var. ryukyuensis ( H. Koyama) K. Ohashi & H. Ohashi

     Journ. Jap. Bot. 85:50 (2010)

 

                        -112-

     草本至亞灌木具多數分枝葉對生卵形5-11 公分3-9

先端漸尖基部截斷狀 頭狀花頂生2.5-3 公分花梗厚3-7 公分舌狀花14 枚左右管狀花40-65 枚左右

     日本九州及琉球台灣生長於北部沿海地區較少見

 

2. Wollastonia montanaa (Blume) DC.  山孿花菊,山蟛蜞菊

Wollastonia montana (Blume) Candolle, Prodr. 5: 547.( 1836); Chen, Y..S. & Bayer,

     R. I. Fl. China 20-21:872 (2011); Chung, S. W. &  Hsu, T.C., Tatwan J.

     Biodivers. 16(4):872 (2014)

  Verbesina montana Blume, Bijdr. 911.( 1826)

  Wedelia montana (Blume) Boerlage, Handl. Fl. Ned. Ind. 2(1): 242(1891)

  Wedelia montana var. pilosa H. Koyama. Acta Phytotax. Geobot. 36(4-6):170

     (1985)

  Wedelia montana var. wallichii (Lessing) H. Koyama, Acta Phytotax. Geobot.

     36(4-6):168 (1985)

  Wedelia wallichii Lessing. Linnaea 6: 162–163 (1831)

  Wedelia urticifolia DC., Contr.Bot. India 18 (834)

  Wedelia urticifolia var. wallichii (Lessing) DC., Contr.Bot. India 18 (834)

     Illegitimate name

  Wedelia wallichii var. megalantha H. Chung, F. Yunnan. 13:833, 262-263 (2004),

     syn. nov.

 

      (限於篇幅種的敘述省略)

     分佈於泰國 尼泊爾 印度 緬甸 不丹及中國大陸的廣東 廣西 海南四川 雲南及貴州等地 台灣於2014 年在台灣南部屏東大漢林道及三地門德文部落發現之新記錄種在上述地點略有分佈

20. 台灣新近歸化的菊科植物-----菊薯 (Smallanthus sonchifolia 

     (Poeppig) H. Robinson)

                         -113-

  Smallanthus sonchifolia (Poeppig) H. Robinson (Asteraceae),  The

     Species is New Naturalized in Taiwan.  

 

    著者從 2017年四月開始就常赴南投縣的合歡山作採集研究,有時一個月去一次,有時一個月去二次研究的地點包括武嶺、松雪樓、昆陽、鳶峰、石門山、合歡東峰、 主峰、克難關(此地名,垷已不存在,老地名,即現合歡山遊客中心,往下走至峰口一帶)、翠峰、松崗及清境農場等一帶 每次經過翠峰到松崗時,總會見到一種高大的草本植物長在路旁,要讓人不注意也是不容易,但一直沒看到開花,因而是什麼植物讓人摸不著頭緒 直到今年 (2018) 十一月底再經過翠峰至松崗時, 這種植物正在開花, 一看就知道是菊科植物 這種高可達二公尺的草本植物, 然而花開得郤較小,僅二、 三朵生長於莖的先端,直徑不過3 公分而已 當時初步鑑定, 應跟向日葵那一類的植物, 除拍照外,

 

      尚未開花時的菊薯 (Smallanthus sonchifolius  (Poeppig)H. Robinson))

                          -114-

並採少許標本帶回來鑑定經過一番工夫始鑑定出是菊薯 (Smallanthus sonchifolius  (Poeppig) H. Robinson) 一種原產於南美洲安地斯山脈北部及中部菊科植物。安地斯山脈的居民栽種這種植物做為根莖類蔬菜食用,菊薯的塊根含有豐富的水份與果寡糖 (fructooligosaccharides),嘗起來即甜又脆,跟豆科植物的豆薯 (Pachyrhizus erosus (Linn.) Urb.) 很類似 但區別在於菊薯的甜味較淡 有乳汁及花的特徵 由於菊薯塊根含有菊糖 (inulin)其甜味跟另一種菊科植物

 

    

 菊薯 (Smallanthus sonchifolius  (Poeppig)H. Robinson)) 的塊根 (取材自網路)

 

---土木香 (Inula heleniumLinn.) 類似 菊薯另一個地方上的俗名為秘魯的地下蘋果 (Peruvian ground apple) 其名稱源自於法文`對馬鈴薯的稱呼為 pomme de terre (ground apple)

                      -115-

       菊薯 (Smallanthus sonchifolius  (Poeppig)H. Robinson)) 開花時

     菊薯 (Smallanthus sonchifolius  (Poeppig)H. Robinson)) 花的特寫

                           -116-

  菊薯 (Smallanthus sonchifolius  (Poeppig)H. Robinson)) 馴化生長情形

 

     傳統上菊薯多由農家栽植其生長範圍多在南美安地斯山脈東坡中海拔山地並可降至亞馬遜地區有時也能生長在農田的邊緣農民們多喜在農作疲勞時採取其多汁的塊根食用以熷補體力一直到2000 年早期菊薯還很少

                         -117-

流出其生長範圍地區在都市超市或一般市埸上很少見到踪跡不過後來首先由日本以其具有降血醣 (antihyperglycemic) 的功能而引進栽植因此也讓這種農作物在利馬 (Lima) 及其他秘魯的城市有名起來 一些食品公司也發展出菊薯糖漿 (yacón syrup) 及菊薯茶 (yacón tea)這兩項產品在醣尿病患者及節食者間較流行 隨後中國大陸也引進栽植 台灣可能是清境農場及其他地區的榮民及農友 至大陸探親或考察時引進栽植初期在`市場上以「地下水果」或「天山雪蓮」的名稱,來販賣菊薯的塊根實際上,菊薯和雪蓮花是兩種不同的植物。 菊薯前曾風行一時, 但流行過後, 現已經比較少見;由於銷路受限,因而在清境農場農民有廢耕現象而致被逸出而逐漸呈野生化 

 

Smallanthus sonchifolius (Poeppig) H. Robinson 菊薯.

Smallanthus sonchifolius (Poeppig) H. Robinson, Phytologia 39: 51.( 1978)

  Polymnia sonchifolia Poeppig, Nov. Gen. Sp. Pl. 3: 47. (1843)

 

     多年生草本莖高可達2.5公尺圓柱形中空 根呈塊根狀同一處聚集多數塊根略呈紡錘形10-20 公分4-8 公分 肉質而多水份葉為單葉對生基部葉呈闊卵形、箭形或近似箭形10-25 公分4-9 公分 先端漸尖基部鈍葉柄細長 有翼基部相連先端葉較小卵形至卵狀三角形 先端銳尖基部鈍葉柄有翼且相連葉片表面及背面有柔毛或成長後或近似無毛茸  

     頭狀花 3 枚生長於莖的先端 直立或垂頭開放時徑約3-4 公分花梗短3-7 公分 有柔毛 苞片5 排呈一列 卵形花冠黃色至明亮的黃色 舌狀花雌性 10-15 瓣片橢圓形10-12 公厘6-7 公厘先端 2-3 齒裂管狀花雄性多數6-7 公厘先端5 齒裂裂片三角形

     瘦果著生花托上 黑色成熟後各自脫落 苞片殘存 略扁平有多數細肋不具冠毛

     原產於厄瓜多爾秘魯玻利維亞及哥倫比亞等地 台灣引進栽植後逸出 惟較少見

 

 

 

                      -118-

Nice Pictures for Flora of Taiwan

 

 台灣蕁麻 (Urtica taiwaniana S.S. Ying) 其後為虎杖 (Polygonum cuspidatum)     

                       -119-

   玉山卷耳 (Cerastiuma trigynum var. morrisonense Hayata) 花盛開時

 

    玉山卷耳 (Cerastiuma trigynum var. morrisonense Hayata) 果實成熟開裂

                        -120-

         早田氏香葉草 (Geranium hayatanum Ohwi) 盛花時

      

     台灣烏頭 (Aconitum fukutomei Hayata) 盛花及初結果時

                         -121-

       川上氏薊 (Cirsium kawakamii Hayata) 盛花時

 

       川上氏薊 (Cirsium kawakamii Hayata) 開花時虎頭蜂也來採蜜

                               -122-

   尼泊爾籟蕭 (Anaphalis nepalensis (Spreng) Hand.-Mazz.) 花芽剛長出

 

    尼泊爾籟蕭 (Anaphalis nepalensis (Spreng) Hand.-Mazz.) 花將要開放

 

 

                           -123-

  尼泊爾籟蕭 (Anaphalis nepalensis (Spreng) Hand.-Mazz.) 花盛開時

        

        短距粉蝶蘭 (Platanthera brevicalcarata Hayata) 花盛開時

                          -124-

       合歡山柳葉菜 (Epilobium hohuanense  S. S. Ying) 群聚開花`

     合歡山柳葉菜 (Epilobium hohuanense  S. S. Ying) 果實開裂時`

                              -125-

       川上氏短柄草 (Brachypodium kawakamii Hayata) 群聚生長`

 

      虎仗 (Polygonium cuspidatum Sieb. et Zucc.) 花盛開時`

 

                              -126-

        蓬萊毛茛 (Ranunculus formosa-montanus Ohwi) 花盛開時`

           

        降真香 (Acronychia pedunculat (Linn.) Miq. 花盛開時`

 

                             -127-

                              

        石苓舅 (Glycosmis citrifolia (Willd.) Lindl.) 結果實時`

 

本研究未接受任何計劃支助, 完全自力進行, 如願贊助進行本研究, 並永久保存此資料. 請價購

(NEW TAXA AND NEW NAMES, Vol. One)  DVD 光碟片版 附著者親筆簽名 

每片新台幣 350, 請利用郵政劃撥 0105422-6 號應紹舜帳戶匯寄款項, 收到後, 以郵政掛號寄上.

 

Without any financial aids for this study, if you would like to support this study, A  (NEW TAXA AND NEW NAMES, Vol. One)  DVD edition with author's signature is available for permanent collection, The price of each DVD edition is US$35.00 included postage fee. Please e-mail:yingshao@ntu.edu.tw , Thanks.

                             -128-

 

 

 

 

 

*********************************

 

  新植物及新名稱 (第一卷)

 (NEW TAXA AND NEW NAMES)

  (VOLUME ONE )

        應紹舜 / 出版 電話:02-2363-1490

                     By:SHAO-SHUN YING   

        http://homepage.ntu.edu.tw/~yingshao/

系統號:198605,  ISBN:9789574363704

        台灣植物研究服務中心

RESEARCH CENTER OF FLORA OF TAIWAN

 通信處:106台北市大安區雲和街6-3

     Address:

    6-3, Yun-ho St., Taipei City, Taiwan, Rep. of China

        e-mail:yingshao@ntu.edu.tw

   中華民國10712 31日出版

       31, December, 2018

*********************************